Fálkinn - 27.09.1965, Blaðsíða 16

BODORDIN TIUI
myndir eru runnar manni i
merg og blóð. Þær eru meira
orðnar að eðlilegu viðhorfi
manna daglega heldur en ein-
stök fyrirmæli séu gerð að
mælistiku á breytnina. Þau boð-
orð eru líka bezt sem maður
er búinn að gleyma, en eru
samt hluti af sjálfum manni.
— Hvaða boðorð eru þér rik-
ust í huga?
— Þau sem hafa siðrænan
boðskap að flytja. Hin sem
fyrst og fremst geta talizt trúar-
legs eðlis, t. d. Þú skalt ekki
aðra guði hafa — segja mér
ekki mikið. Og þessar siðgæðis-
hugmyndir sem við kennum
við kristindóm eru svo sem
engin séreign hans. Þær er að
finna í flestum eða öllum trúar-
brögðum og menningarheildum.
Ástæðan er vafalaust sú að þær
eru í samræmi við samfélags-
legar nauðsynjar mannanna.
En í sambandi við hórdóms
boðorðið t. d. er ég ekki viss um
að afstaða kristindómsins hafi
verið heppileg, fremur alið á
falsi og yfirdrepsskap en megn-
að að hafa áhrif á breytni
manna.
— Myndirðu vilja bæta ein-
hverju við boðorðin?
— Ekki held ég það að lítt
hugsuðu máli.
Eggert G. Þorsteinsson,
ráðherra.
— Má ég spyrja ráðherrann
hvort hann kunni boðorðin tíu?
— Sízt hélt ég að þú ætlaðir
að fara að þvæla mig í þessu.
Nei, 'ég kann þau víst ekki leng-
ur orðrétt. Ég vár látinn læra
þau utanað eins og önnur börn
til fermingarundirbúnings og
fékk þar að auki þónokkuð
strangt trúarlegt uppeldi. En
þrátt fyrir það þó maður sé
búinn að gleyma orðunum þá
er meining boðorðanna sá
grundvöllur sem maður reynir
að byggja breytni sína á. Það
tekst kannski misjafnlega, en
ég held þetta sé góður grund-
völlur.
— Þú reynir þá að fara eftir
boðorðunum?
— Já, en hvernig það tekst
það er svo annað mál.
— Er það nokkurt boðorð-
anna sem þér fellur sérstak-
lega vel?
— í rauninni finnst mér þau
vera ein heild, en ég man vel
og met mikils boðorðið um að
heiðra föður og móður. Ég tek
það ekki í bókstaflegri merk-
ingu þannig að ég bindi það við
foreldra mína eingöngu, held-
ur finnst mér þar um að ræða
afstöðuna til forfeðranna og
hinna liðnu tíma í sögu þjóð-
arinnar, þann jarðveg sem mað-
ur er sprottinn upp úr. Og ég
hygg að það sé góð aðferð til
að verða langlífur í landinu.
— Kærirðu þig nokkuð um
að bæta við boðorðin tíu?
— Mér er sama hvort þau
er.u tíu eða eitthvað annað. Ég
lít á þau sem eina heild. Sjálf-
ur tel ég ekki þörf á viðbót eða
ætla mér ekki að bæta þar
nokkru um. Þau voru endur-
bætt í kenningum Jesús frá
Nazareth um náunganskær-
leika. Eggert afi minn sem var
svo sérvitur að hann vildi ekki
láta taka af sér mynd skrifaði
eins konar heilræðabók fyrir .af-
komendur sína meðan hann lá
banaleguna. í henni gekk allt
út á að taka heiðarlegt tillit
til náungans, og vera við hann
eins og maður vill að hann sé
við sig. Ég held ég geti sagt
að öll mín sjónarmið um félags
lega samhjálp grundvallist á
þessum viðhorfum.
Guðmundur Daníelsson,
rithöfundur.
— Má ég spyrja þig, Guð-
mundur, kanntu boðorðin tíu?
— Ég held að það geti verið
að ég kunni þau öll, kannski
ekki orðrétt, en það gerir, að
ég held, ekki svo mikið til því
að ég lærði þau svo rækilega
í ungdæmi mín að þau eru
runnin mér í merg og blóð og
ég tel víst að ég fari eftir þeim
í einú og öllu.
Og svo fer skáldið að rifja
upp fyrir sér boðorðin og kem-
ur með þau öll eftir dálitla
umhugsun, en ekki í réttri röð.
— Enda getur röðin ekki
skipt svo miklu, segir hann.
— En reynirðu að fara eftir
boðorðunum?
— Nei, það geri ég ekki, en
ég held að þau séu mér eðlileg
að svo miklu leyti sem mér er
fært að fara eftir þeim. Það
er kannski of mikið sagt að
manni takist það alltaf, enda
hvað væri varið í þau boðorð
sem eru svo auðveld að maður
getur haldið þau alltaf.
— Tekurðu nokkurt boðorð-
ið fram yfir hin?
— Mér finnst einn versti
glæpurinn að bera ljúgvitni
gegn náunga sínum, og það boð-
orð að gera það ekki feliur
mér einkar vel. Annars held ég
að þau séu öll góð. Sú þjóð
sem venur sig á að halda þau
verður sterk þjóð. Það er lík-
lega styrkur Gyðingaþjóðarinn-
ar.
— Viltu bæta einhverju boð-
orði við?
— Ekki held ég það. Þau eru
eftir allt saman nógu mörg. Það
má ekki skerða frjálsræðið allt-
of mikið. Það má ekki gera til-
veruna svo pottþétta af boð-
orðum að þau útrými öllu frjáls-
ræði.
Hörður Bergmann,
kennari sagðist alls ekki vera
reiðubúinn að þylja boðorðin.
Þó komu þau flest, svona eitt
af öðru. Hörður kvaðst ekki
hafa athugað nýlega, hvort
hann lifði eftir boðorðunum.
Ekki vildi hann taka að sér
að bæta neinu við þau. Kvaðst
vantrúaður á boðorð og siða-
reglur, menn lærðu áreiðanlega
meira af samskiptum sínum
við annað fólk, — lífinu sjálfu.
Ríkjandi mórall í þjóðfélaginu
hefði meiri þýðingu í uppeldi
en boðorð og reglur. En þó
væru þessi boðorð kristinna
manna furðulega klassísk.
Ef taka ætti eitt boðorð fram
yfir önnur, sagði Hörður, að
í okkar þjóðfélagi virtist sér-
stök ástæða til þess að undir-
strika boðorðið um hvíldardag-
inn. Það myndi áreiðanlega
hafa góð áhrif á fjölskyldurnar
og þjóðfélagið, ef það boðorð
væri betur haldið en nú er. Það
væri góð sálarfræði að hvíl-
ast alveg hinn sjöunda dag.
Þetta vissu gömlu mennirnir
sem skrifuðu Gamla testament-
ið, og það mætti ekki gleymast
nú á dögum.
Jóhannes Björnsson,
menntaskólanemi og verðandi
ritstjóri Skólablaðs þeirra
mundi strax'eftir einu boðorð-
inu: „Þú skalt eklci drýgja hór.“
Jú, svo komu þau hvert af
öðru og að lokum var hann
búinn að ná einum sjö saman.
Hann kvaðst ekki á nokkurn
hátt lifa eftir þeim, en viður-
kenndi það hins vegar, að þau
væru nokkuð gáfuleg. Og einna
16
FALKINN