Fréttablaðið - 06.11.2009, Blaðsíða 26

26 6. nóvember 2009 FÖSTUDAGUR
UMRÆÐAN
Sindri Snær Einarsson skrifar
um æskulýðsmál
Það er áhyggjuefni að hugsa til þess niðurskurðar sem vofir
yfir æskulýðsmálum í nýju fjár-
lagafrumvarpi. Þar á að skera
niður um 12% af því litla fjár-
magni sem fyrir var en málaflokk-
urinn var einnig skorinn niður um
tæp 7% árið 2009. Eins og frum-
varpið liggur fyrir þá eru æsku-
lýðsmál með um 200 milljónir á
næsta fjárlagaári.
Því skal veita athygli að nán-
ast allt fjármagn sem nú er lagt
til æskulýðsmála rennur til um
10%-20% af æsku landsins og
langminnsta fjármagnið rennur til
aldurshópsins 15-25 ára. Það er sá
aldurshópur sem er í hvað mestri
áhættu þegar kemur að
efnahagsþrengingum. Sér-
fræðingar og dæmin úr
löndum í kringum okkur
hafa staðfest hættuna.
Skýrustu dæmin er helst
að finna frá Finnlandi
og Færeyjum og hvernig
kreppan kom niður á ungu
fólki í þessum aldurshópi
í kreppunni við upphaf 10.
áratugarins. Finnar skáru
niður í málaflokkum ungs fólks og
kom það niður á samkeppnishæfni
kynslóðarinnar sem þá var á þessu
aldursbili. Færeyingar misstu
rúmlega fimmtung þjóðarinnar
úr landi, þar af var langstærstur
hluti ungt fólk. Einnig hefur komið
fram í máli fjölda fræðimanna
og athafnafólks frá Finnlandi að
það sé ekki einungs mannúðlegt
að standa vel við bakið á börnum
og ungu fólki á erfiðum
tímum heldur sé það til
langs tíma litið ódýrara.
Athuga skal þó að ungt
fólk er stór og ólíkur
hópur og þarf á mismun-
andi lausnum að halda.
Því skal leggja áherslu á
mismunandi lausnir fyrir
mismunandi fólk. Dæmin
og staðreyndirnar öskra á
okkur. Við verðum að gera
okkur grein fyrir því að við erum
ekki fyrsta landið sem lendir í
kreppu. Leggjum metnað í að hlúa
sérstaklega að þeim sem veikast-
ir eru fyrir umrótinu. Með þessu
fjárlagafrumvarpi og aðgerðaleysi
eru stjórnvöld að sýna vítavert
andvaraleysi í garð þessa mála-
flokks.
Landssamband æskulýðsfélaga
hefur talsvert unnið í þessum
málum og er í dag að vinna sam-
starfsverkefni um atvinnu-
mál ungs fólks ásamt sjö öðrum
Evrópulöndum í samstarfi við Evr-
ópska æskulýðsvettvanginn (YFJ).
Þar hefur komið fram í samtölum
við samtök í verkefninu og aðra
sem starfa á þessu sviði í Evrópu
að stjórnvöld annars staðar eru
að gera heilmikið til að styðja við
ungmenni sinna landa, enda þekkja
þau afleiðingarnar að sinna ekki
þessum málaflokki. Til dæmis
veita Svíar þeim fyrirtækjum
skattaívilnanir sem ráða til sín
ungt fólk sem hefur verið lengi á
atvinnuleysisskrá. Með þessu móti
styrkist samkeppnisstaða þeirra á
atvinnumarkaði og þau eiga meiri
möguleika á að fá atvinnu. Á þessu,
ásamt fjölda annarra þátta, tekur
æskulýðsstefnan sem sænsk yfir-
völd hafa mótað sér.
Til að hægt sé að sinna mála-
flokki ungs fólks sem best er nauð-
synlegt að stefna verði mynduð í
æskulýðsmálum hér á landi. Sú
stefna skal vera unnin í samstarfi
við alla sem vinna að æskulýðsmál-
um. Það er ekki bjóðandi af stjórn-
völdum að ráfa um stefnulaus í
þessum málaflokki, sérstaklega á
tímum sem þessum. Enn fremur
er mikilvægt að ítreka þetta and-
varaleysi með því að benda á það
er nánast ekkert tekið á þessum
vanda í stjórnarsáttmálanum, né
í liðinni 100 daga áætlun.
Kæru stjórnmálamenn vinsam-
legast gerið kökuna nægilega stóra
fyrir alla æsku landsins!
Höfundur er varaformaður
Landssambands æskulýðsfélaga
og fulltrúi í Æskulýðsráði.
Æskulýðskakan 2010 – má bjóða þér sneið?
UMRÆÐAN
Halla Gunnarsdóttir skrifar
um samfélagsmál
Það hlýtur að teljast sérstakt að á sama tíma og Íslendingar
ganga í gegnum djúpa kreppu skuli
forystumenn Samtaka atvinnulífs-
ins og Alþýðusambands Íslands tala
einum rómi í mörgum mikilvægustu
málum í þjóðfélags umræðunni. Svo
er komið að í fréttum þarf oft ekki
nema eina samhljóða fyrirsögn og
síðan er hægt að skrifa fréttina
með endurtekningunni: „Vilhjálmur
Egilsson og Gylfi Arnbjörnsson
segja …“ Hnífurinn gengur ekki
milli þeirra.
Þannig verður smám saman
aðeins eitt sjónarmið ráðandi um
hvernig skuli haga málum í þeirri
uppbyggingu sem fram undan er á
Íslandi og þessi háværa rödd kallar
stöðugt á endurreisn atvinnulífsins.
Í hugtakinu endurreisn felst auð-
vitað að byggja aftur upp það sem
hrundi – í sömu mynd og það var.
Og þannig komast menn upp með
að tönnlast á orðinu atvinnulíf en
vísa aðeins til örfárra starfsgreina
sem snerta allar meira eða minna
verklegar framkvæmdir. Halda
mætti að til að atvinnulíf geti kall-
ast atvinnulíf þurfi það að skilja
eitthvað áþreifanlegt eftir sig eins
og virkjun, hús, álver, brú eða jarð-
göng. Atvinnulíf er ekki að hugsa
vel um sjúka eða aldraða eða að
kenna börnum að teikna eða hugsa
á gagnrýninn hátt. Nei, einhvern
veginn hefur því verið komið inn
að eina raunverulega verðmæta-
sköpunin sé í formi steypu og það
þrátt fyrir að á landinu sé allt fullt
af steypu fyrir.
Tónlistarnám eða flísar?
Skoðum smærra dæmi og snúum
þessu upp á venjulega fjölskyldu.
Einstæð móðir hefur náð að skrapa
saman í lítinn sjóð og þarf á kreppu-
tímum að ákveða í hvað hún nýtir
peninginn. Hún getur valið
um að flísaleggja baðher-
bergið eða að senda sjö ára
gamla tvíbura sína í tón-
listarnám. Móðirin gerir
ráð fyrir að ná að safna í
sambærilegan sjóð á fimm
árum. Þá kemur að for-
gangsröðuninni: Hvort
má bíða, flísarnar eða tón-
listartímarnir? Gagnsemi
tónlistarnáms fyrir 12 ára
gamalt barn er vissulega ekki sú
sama og fyrir sjö ára gamalt barn.
Flísar á baðherbergjum í nokkur
ár til eða frá breyta hins vegar
kannski ekki öllu máli og sennilega
myndu flestar fjölskyldur láta tón-
listartímana ganga fyrir og fresta
baðherbergisframkvæmdunum.
En þegar kemur að fjármálum
ríkis og sveitarfélaga horfir málið
allt öðruvísi við. Þá stendur krafan á
að skorið sé niður allt það sem máli
skiptir en á sama tíma á að halda
í horfinu fjárframlögum til fram-
kvæmda, ef ekki auka þau. Senda
á sjúkraliða, skólaliða, kennara og
fólk í almennum umönnunarstörf-
um heim en byggingaverktakana og
iðnaðarmennina aftur út á vinnu-
markaðinn. Tilgangurinn helgar
meðalið og hann er sá að byggingar-
geirinn og uppgangur stóriðjunnar
séu eins og fyrir hrun.
Með þessum rökum þykir rétt-
lætanlegt að byggja nýtt hús fyrir
Landspítalann en alls ekki réttlætan-
legt að nota peninga í rekstur starf-
seminnar. Vissulega er úrbóta þörf
varðandi húsnæðiskost Landspít-
alans. Það breytir þó ekki því að
þjónustan skiptir fólk sem á henni
þarf að halda margfalt meira máli
en umbúðirnar. Til að reisa nýja
spítalabyggingu á að taka lán hjá
lífeyrissjóðunum en þar sem ríkið
má ekki skuldsetja sig meira á að
fela skuldirnar með því að notast
við svonefnda einkaframkvæmd.
En hvað þýðir það? Jú, ríkið skuld-
bindur sig til að borga áratugi fram
í tímann. Eitthvert fyrirtæki tekur
hins vegar lánið og sér
um framkvæmdina. Enn
á ný: Einkaaðilar græða,
almenningur á að borga.
Tvöföld skuldabyrði
Með þessu er jafnframt
verið að skuldsetja kom-
andi kynslóðir og láta þær
þannig bjarga okkur út úr
efnahagskreppunni. En
ekki nóg um það heldur
vörpum við líka byrðum yfir á kom-
andi kynslóðir með niðurskurði í
velferðarkerfinu. Þær þurfa að
bera kostnaðinn af þeim skaða sem
hlýst af því að börnum sé fjölgað í
kennslustofum, sjúkum hent fyrr út
en áður, verr búið að öryrkjum og
svo framvegis. Skuldabyrði kom-
andi kynslóða verður því tvöföld.
Er ekki kominn tími til að hugsa
hlutina upp á nýtt?
Hvernig væri að lánsfé frá líf-
eyrissjóðunum færi inn í það mikil-
vægasta og dýrmætasta sem við
Íslendingar eigum: Velferðarkerfið?
Reikningsdæmið þarf ekki að vera
flókið. Til eru ótal útreikningar á
þeim sparnaði sem hlýst hjá hinu
opinbera ef vel er haldið utan um
málefni þeirra sem á velferðarþjón-
ustu þurfa að halda. Að sama skapi
er vel hægt að reikna út hagnað af
ýmiss konar forvarnarverkefnum,
sem nú er ekki til fé í. Þannig má á
einfaldan og gagnsæjan hátt útbúa
nokkurs konar leigusamning við líf-
eyrissjóðina þar sem ríkið skuld-
bindur sig til að greiða til baka það
sem annars hefði orðið að kostnaði,
t.d. við að skerða geðheilbrigðis-
þjónustu eða að sinna ekki vel
ungum börnum í námi.
Með þessu móti má á einfaldan
hátt komast hjá því að varpa tvö-
faldri skuldabyrði yfir á komandi
kynslóðir. Stjórnmál snúast öðru
fremur um forgangsröðun og nú
reynir verulega á hana. Hugsum
hlutina til enda. Þannig mótum við
Ísland upp á nýtt.
Höfundur er blaðamaður.
Forgangsröðum upp á nýtt
UMRÆÐAN
Guðrún Erla Geirs-
dóttir (Gerla) skrifar
um borgarmál
Firringin sem tilheyrir borgarsamfélaginu er
m.a. talin lýsa sér í kæru-
leysi íbúanna gagnvart
umhverfinu og skorti á
umhyggju fyrir náung-
anum. Sömuleiðis að borgararnir
upplifa að kjörnir fulltrúar hafi
það ekki að leiðarljósi að gera
lífið betra og einfaldara. Velferð
einstaklingsins sé ekki í fyrir-
rúmi. Til að vinna gegn þessum
viðhorfum og færa ákvarðana-
töku og þjónustu nær notendum
hefur borgum nágrannalandanna
verið skipt niður í nokkuð sjálf-
stæð hverfi með þjónustumið-
stöðvum og hverfaráðum sem í
sitja m.a. fulltrúar íbúanna. Til-
gangur ráðanna er að iðka sam-
ræðustjórnmál og valddreifingu
– að stækka þann hóp sem leggur
lóð sín á vogarskálarnar áður en
ákvarðanir eru teknar um nær-
samfélagið.
Fyrir rúmum áratug var
ákveðið að gera tilraun með þjón-
ustumiðstöð og hverfisráð í Graf-
arvogi. Hvoru tveggja sannaði
ágæti sitt. Áður en skipt var um
meirihluta í borgarstjórn höfðu
önnur hverfi fengið sínar mið-
stöðvar og ráð með fé til að veita
til hverfistengdra verkefna. Til
stóð að þróa hugmyndina og færa
aukið fjármagn og mikilvæg-
ari ákvarðanir inn í hverfin. Er
núverandi borgarstjórnarmeiri-
hluti tók við völdum kom í ljós að
þeirra hugur stefndi ekki til vald-
dreifingar. Enda eitt af slagorð-
um hans að nú væri tími aðgerða,
ekki samráðs. Afstaða meirihlut-
ans hefur komið fram í skertu
fjármagni til hverfaráðanna og
fækkun fulltrúa í þeim
– undir yfirskyni sparn-
aðar. Það gerði minni-
hlutanum erfitt fyrir að
mótmæla. Hver getur
sett sig upp á móti sparn-
aði?
Nú hefur borgarstjóri
gengið enn lengra og
ákveðið að færa Þjón-
ustumiðstöð Miðborgar
og Hlíða út úr hverfinu.
Virðingarleysið er slíkt
að enn í dag (29. október) hefur
ákvörðunin ekki verið kynnt
hverfisráðinu né haft við það
samráð. Í bréfi borgarstjóra (frá
5. október), þar sem Velferðar-
sviði borgarinnar er greint frá
ákvörðuninni, segir að „Mikil-
vægt sé að fullt samráð verði
haft við stjórnendur og starfs-
fólk þjónustumiðstöðvarinnar og
hverfisráð um þessa tilhögun.“
Skilningur borgarstjóra á
samráði er greinilega annar en
þorra almennings. Hvernig er
hægt að hafa samráð um eitthvað
sem þegar hefur verið ákveðið?
Ákvörðun borgarstjóra gengur
þvert á umræðu sem verið hefur
meðal íbúanna. Að flytja ætti
miðstöðina nær miðju hverfisins.
Það myndi gera þá frábæru starf-
semi sem þar er enn aðgengilegri
fyrir alla íbúa hverfisins, ekki
síst þá öldruðu og fötluðu.
Höfundur er fulltrúi í
Hverfisráði Miðborgar.
Samráð?
SINDRI SNÆR
EINARSSON
HALLA
GUNNARSDÓTTIR
GUÐRÚN ERLA
GEIRSDÓTTIR
Sömuleiðis að borgararnir
upplifa að kjörnir fulltrúar
hafi það ekki að leiðarljósi að
gera lífið betra og einfaldara.
Velferð einstaklingsins sé ekki
í fyrirrúmi.
SÓLNINGK ó p a v o g u r, S m i ð j u v e g i 6 8 - 7 0, s í m i 5 4 4 5 0 0 0 N j a r ð v í k , F it jabraut 12, sími 421 1399 S e l f o s s, Gagnhe ið i 2 , s ími 482 2722Smurstöð in K löpp , Vegmúla 4 , s ími 553 0440 Skútuvogi 2 | 104 Reykjavík | Sími 568 3080 | www.bardinn. is
Öryggi og gæði
Með Hankook dekk undir bílnum ertu öruggari í vetur.
Hankook vetrardekk tryggja gott grip allan veturinn
við síbreytilegar íslenskar aðstæður.
Þú færð Hankook dekk hjá Sólningu og Barðanum.
Afgreiðslutímar í
Sólningu, Smiðjuvegi og
Barðanum, Skútuvogi
Virka daga 8.00–18.00
Laugardaga 9.00–13.00