Vikan - 26.04.1962, Blaðsíða 12

. . . . TIL TUNGLSINS UM PÁSKANA
TUNGLFARIÐ LENDIR
HEILU OG HÖLDNU
Ef menn eiga að komast leiðar sinnar á tungl-
inu, verður að hafa meðferðis farartæki, sem
komast yfir djúpar sprungur. Hér er skrið-
dreki ásamt færanlegri brú, sem hugsað er
til notkunar á tunglinu.
Þegar aðdráttarafls tunglsins tekur að gæta, snýr stýrimaðurinn geimfarinu,
þannig að skutur þess veit að tunglinu, og um leið er dregið úr hraðanum
með hemlunarhreyflum. Og nú er skipinu stýrt í átt að áður ákveðnum
lendingarstað.
stýrimaðurinn sezt við hlið honum og tækni-
vísindamaðurinn að baki þeim. Enda þótt
þeir þremenningar hafi skipt þannig verk-
um með sér, getur hver þeirra um sig geng-
ið i verk hins ef með þarf. Ekki ber neitt
á taugaóstyrk hjá þeim, þótt förin sé að
hefjast — taugaóstyrk má losna við með
þjálfun.
éi^ *IÐ tröllaukna ferlíki, geimflaugar-
A samstæðan, ryðst af stað í gráum
bólslurmekki með ferlegum hvini.
Ferðin er hafin. Geimflaugin er á
svipstundu komin út fyrir þau loftlög, sem
næst liggja jörðu, æðir áfram á leið til
tunglsins. Þetta er fyrsta geimflaugin, sem
skotið er beint frá jörðu til tunglsins. Seinna
verður þeim svo skotið frá geimstöðvum,
sem ganga á braut umhverfis jörðina.
Þeir þremenningarnir hafa nú smeygt sér
úr „samfestingunum". Annríki þeirra er byrj-
að. Hitinn í klefanum er um 20 stig, og þeir
sitja þar snöggklæddir og á stuttbrókum.
Sökum þyngdarleysisins verða jjeir að bera
einskonar segulskó á fótum sér, svo þeir geti
hreyft sig eðlilega. Þegar hér er komið hefur
dregið nokkuð úr hraðanum, sem i upphafi
nam 11 km á sekúndu, og geimfarið æðir
áfram sjáifkrafa, án þess lireyfilorkunni sé
beitt.
Geimfararnir hafa hinum ólíkustu verk-
efnum að sinna -— mælingum allskonar, ljós-
myndatöku og athugunum á plánetum þeim,
sem nálægastar eru. Með vissu millibili er
skipzt á tæknilegum og persónulegum upp-
lýsingum og tilkynningum við geimhlustun-
arstöðvar á jörðu niðri, og sent á 900—1.000
megac. Á einum kiefaveggnmn hangir geim-
kort, sem gert hefur verið samkvæmt stjarn-
fræðilegum rannsóknum og athugunum um
áratuga skeið og rudíóljósmyndum, sem
náðst liafa með aðstoð lítilla könnunar-
geimflauga, sem áður hafa verið sendar
þessa leið til tunglsins.
5T Ý RIM AÐ URINN fylgir nákvæmlega
fyrirfram útreiknaðri stefnu. Og jafn-
vel þótt svo færi að eitthvert af tækj-
unum bilaði, eða jafnvei nokkur þeirra,
tæki það hann ekki nema sekúndu að vita
það upp á hár, hve langt væri þangað til geimfarið tæki iand á tunglinu.
Um borð i geimfarinu má hvorki reykja né matselda. Andrúmsloftið
þar inni verður að haldast óbreytt, anars er lifshætta yfirvofandi. Nestið
til ferðarinnar er geymt í litilli búrskonsu — þörungahlaup í skálpum,
þurrkað kjöt með fjörefnaíblöndun, sykur og þurrmjólk og ávaxtasafi,
kaffi og te á flöskum.
Á geimsiglingu þessari, sem tekur hálfan þriðja sólarhring, er strang-
lega fylgt fastákveðnu starfsskipulagi — átta klukkustunda svefn, tíu
klukkustunda starf, sex klukkustundir til að matast og „hafa það nota-
legt“. Hver hreyfing krefst hnitmiðunar vegna þyngdarleysisins, sem nú
er orðið algert. Þeir þremenningarnir njóta hvíldar til skiptis, þannig
að tveir eru jafnan að starfi.
ál ÝRAUGU eru á klefanum svo þeir geta notið útsýnisins, sem er
jf/ hið undursamlegasta. Sólin er sem hvitglóandi skjöldur, stjörn-
y. urnar rauðar, hvitar, bláar eða gular, jörðin sem grænleitur og
rauðgulur hnöttur, sveipaður Ijósblárri hulu, en tunglið fram-
undan eins og gulgrænn knöttur, sem stækkar óium. Öðru hverju bregður
fyrir á honum annarlegum eldglæringum, sem eiga rætur sinar að rekja
til endurkasts sólarljóssins frá jörðunni.
Ferðin hefur staðið í tvo sólarhringa. Geislavirku beltin tvö sem kend
eru við van Allen, og liggja í 3000 og 25000 km fjarlægð frá jörðu, hafa
ekki valdið geimförunum neinum likamlegum óþægindum; hylkisþekjan
er þannig gerð, að hún verndar þá gegn allri geislavirkni, sem annars
mundi hafa skaðlegar afleiðingar.
Geimskipið hefur farið 321.000 km leið, og hraði þess nemur nú 2534
km á klst. Nú nálgast óðum sú stund þegar aðdráttarafl jarðarinnar
þrýtur og keinur inn á aðdráttarsvæði tunglsins, sem er sex sinnum orku-
minna en jörðin. Þegar aðdráttarafls þess tekur að gæta, snýr stýrimað-
urinn geimfarinu, þannig að skutur þess veit að tunglinu, og um leið
er dregið úr hraðanum með hemlunarhreyflum. Og nú er skipinu stýrt
í átt að áður ákveðnum lendingarstað.
ÞETTA verður æsilegt andartak. Lendingin má ekki verða of hörð,
sökum þess að mikill höggþrýstingur getur bæði valdið meiðslum á áhöfn-
inni og skemmdum á tækjunum. En hemlahreyflarnir vinna eins og til
er ætlazt, hinum fjórum, fjaðrandi „lendingarfótum“ er skotið út og geim-
skipið sezt mjúklega á óslétt yfirborð hins framandi hnattar. Fyrsta
mannaða geimfarið hefur lent á tunglinu.
Þegar lendingunni er lokið fara þeir þremenningarnir í þar til gerða
öryggisbúninga og opna klefadyrnar — og í fyrsta skipti skoða mannleg
augu tunglið ið næsta sér. Þar fyrirfinnast hvorki vatn, sýrur, vindar,
ský, regn eða andrúmsloft; þung þögn hvílir yfir fjöllum og sléttum!
Og langt úti í geimnum blikar jörðin á myrkum himni, sem stráður er
rauðum stjörnum.
Þeir taka nú að bera farminn frá borði, og fara þar nákvæmlega eftir
þeim fyrirmælum, sem þegar hafa verið skráð í leiðarbókina. Það er
kalt — tíu stiga frost. í sólskininu mynda tindar og strýtur langa skugga.
Á sléttunum getur hvarvetna að líta smágíga og sprungur; litir þeirra
breytast í sífellu frá grau í rautt og svart. Og nú standa þeir þremenn-
Framhald á bls. 36.