Vikan - 22.08.1963, Qupperneq 19

KYNLEGUR
HALUR
HÆRUGRAR
Frásögn Lúðvíks Kemp af Guðmundi „allra bezta“.
Á langri lífsleið fer vart hjá því að fyrir augun beri marga sér-
kennilega samferðamenn. Myndir þær, sem þeir skilja eftir í
huganum, óskírast flestar og mást jafnvel alveg út, eftir því sem
tíminn líður. — Einn er sá maður, sem ég hafði allmikið saman við
að sælda, sem nú eftir 2G ár er jafn-ljóslifandi í minningu minni
Iíkt því sem hefði ég kvatt hann í gær. Þessi maður er Guðmundur
Guðnason, sem hér verður sagt frá.
urnar flugu út í veður og vind, og leit hann bjartari augum á
lífið. Ef áfengisskammtarnir voru endurteknir með stuttu milli-
bili, fór hann að tala mikið við sjálfan sig, og hallmælti þá óvin-
um sínum freklega, sem voru margir og harðsnúnir, að honum
fannst, og bað þeim alls konar óbæna. Þóttist hann þá hafa í
fullu tré við alla þá misindismenn, sem orðið höfðu á leið hans
gegn um lífið.
Það kyndugasta við áfengisnautn Gvendar var það, að þá sjald-
an honum var gefið brennivín, svo að hann yrði hálffullur eða
alfullur, bjó hann að því marga daga, þótt hann ekki bætti á
sig, og virtist þá hálfu vitlausari en ella. Aldrei olli víndrykkja
honum vinnutapi, því að Gvendur var stálhraustur fram í
andlátið.
Stirðvirkur var Gvendur með afbrigðum og var þungt um allar
hreyfingar. Jafnframt þessu var hann klaufvirkur. Enda vissi ég
ei til, að vegavinnuverkstjórar þeir, sem hann vann hjá og margir
voru, notuðu hann til annars en moka upp í kerrur í malar-
gryfjum. Annars var Gvendur sæmilega duglegur og alls ekki
óviljugur eða svikull við verk, og þrek skorti hann ekki. Yfirleitt
líkaði mér ágætlega við hann og hafði dæmalausa skemmtun af
honum. Hann vann aldrei dag hjá mér öðruvísi en í vegavinnu,
en dvaldi hjá mér dögum saman margoft, sérstaklega á vetrum,
er hann var á sínum vegferðarreisum og skreppitúrum á milli
gömlu húsbændanna.
Gvendur var matmaður með afbrigðum, en lostætast þótti hon-
um vel feitt hangikjöt og skyrhræringur, með nægri mjólk út á.
Ekki samt svo að skilja, að hann hefði ýmugust á öðrum mat.
Súr svið má telja sem einn af hans uppáhaldsréttum. Á hverju
sumri, sem Gvendur var hjá mér, keypti hann sér hangnar hross-
síður, vel feitar. Át hann þær í aukabita eintómar, og vanalegast
hráar. Þá var hinn hvimleiði skrínukostur, er svo var kallaður.
Ekkert sameiginlegt mötuneyti nema grautur og kaffi. Daglega
voru gnægðir af þeim matar- og drykkjarvörum, og skorti Gvend
hvorugt frekar en aðra.
Eins og áður er sagt, var Gvendur „allra bezti“ trúgjarn með
afbrigðum. Trúði hann frekast illu á náungann. Enda spöruðu
vinnufélagar hans ekki að ala á tortryggni hans og hentu gaman
að. Sem dæmi upp á trúgirni Gvendar skulu sér sagðar eftir-
farandi sögur af honum:
QUÐMUNDUR átti oftast nær eítt hross. Fór hann mætavel
með það og þótti afar vænt um það, enda hafði hann
sæmilegt vit á meðferð hrossa yfirleitt og var frekar lag-
inn við þau.
Eitt sumarið, sem hann var með mér í Hegranesbrautinni, átti
hann gráan hest á fóðri í Garði í Hegranesi veturinn áður. —
Ekki tímdi Gvendur að koma á bak á hann um vorið framan
af, þótt klárinn væri í bezta lagi.
Þegar við byrjuðum vegavinnuna þetta vor, bað Gvendur mig
að borga þeim í Garði hestfóðrið við fyrstu útborgun og var
ánægður mjög yfir útliti hestsins. En áður en sú útborgun færi
fram, voru strákarnir eitt sinn eftir vinnutíma að líta eftir
keyrsluhrossum, og hittu þann gráa Gvendar. Náðu þeir honum
og teymdu að einu forardýi. Þar mökuðu þeir hann allan upp
úr leðju. Komu svo með hann svona útleikinn heim að tjöldum
og kölluðu samstundis Gvend út til viðtals. Gáfu þeir honum í
skyn, að bóndinn í Garði hefði flutt á honum blautan mó allan
daginn. — Gvendur var fljótur að trúa strákunum, og umhverfð-
ist samstundis bókstaflega. Bölvaði hann öllum og öllu, og var
ekki annað að sjá en hann væri orðinn bandvitlaus. Hoppaði hann
í kringum hestinn og strákana með handapati og formælingum.
Ég reyndi að koma fyrir hann vitinu, en það þýddi ekkert. —
Þennan dag var enginn karlmaður heima í Garði, þeir höfðu
farið upp á Sauðárkrók um morguninn. Vissi ég það vel, því að
ég hafði tal af þeim í bakaleiðinni. — Við móstökkum var því
alls ekki hreyft þar þennan dag, en eitthvað áttu þeir eftir af
óútreiddum móstökkum. Það vissu strákarnir og Gvendur líka.
Varð það með öðru til að auka á trúgirni Gvendar og fullkomna
sdnnfæringu.
EG SAGÐI Gvendi, eins og satt var, að enginn karlmaður hefði
verið heima í Garði þennan dag og enginn fullorðinn maður
nema húsfreyjan, sem var þó lasin. Gvendur sneri nú mestri
sinni reiði að mér, kvað hann mig ljúga þessu öllu saman,
og jafnframt það, að nú sæi hann, að ég væri í vitorði með bónd-
anum í Garði að eyðileggja hestinn fyrir sér Fyrirbauð hann
mér nú að greiða honum hestfóðrið og hótaði mér öllu illu, ef
ég breytti út af þessu.
Strákarnir tóku nú Gvend inn í tjald til sín og settu hann við
veizluborð. Sátu þeir yfir honum fram á nótt með mestu vin-
mælum og brutu heilann um það ásamt Gvendi, hvaða hegning
væri hæfilegust á bóndann í Garði fyrir meðferðina á hestinum.
Aftur um haustið léku aðrir strákar svipaðan leik við Gvend.
Þeir höfðu frétt þetta Hegranesævintýri hans. — Við vorum þá
í vegagerð í Laxárdal.
Einn morgun ætlaði Gvendur inn á Sauðárkrók. — Hann hafði
ákveðið þessa ferð daginn áður og beðið því keyrslustrákana að
koma með Grána sinn með keyrsluhrossunum um morguninn
heim að tjöldunum, og gerðu þeir það.
Eitthvað mun áminnzt Hegranesævintýri hafa verið á heila
þeirra þennan morgun, því að þvegið höfðu þeir klárnum upp
úr forarpolli, borið síðan á hann lítilsháttar af leirmold, bæði
með eyrum og á síðum. Leit því svo út sem hesturinn væri sveitt-
ur undan hnakk. Enda spöruðu strákarnir ekki að telja Gvendi
trú um það og gáfu honum jafnframt í skyn, hverjir væru lík-
legir til að hafa leikið hestinn svona. Voru það menn þar af næstu
bæjum, sem Gvendi var í nöp við. Varð hann nú ofsareiður og
engu tauti hægt að koma við hann, hvorki af mér né öðrum.
Formælti hann öllum og öllu nema hinum réttu sökudólgum
(keyrslustrákunum). Við þá var hann bljúgur og þakklátur.
Gvendur þverneitaði að ríða hestinum á Krókinn og heimtaði,
að honum yrði sleppt, og var það gert. — Ég og fleiri margbuðum
honum hest til að sitja á inn eftir, en hann var svo reiður, að
slíkt var ekki viðkomandi, og fór hann því gangandi. — Eftir
að hann kom af Króknum, hýsti hann hestinn á hverri nóttu,
þar til hann kom honum í vetrargirðingu, eins og vanalega.
ANNARS endaði þessi ferð fyrir Gvendi betur en hún byrj-
aði, því að þegar hann birtist aftur heimkominn, var hann
hálffullur. Skagamenn höfðu verið staddir á Sauðárkróki
og skotið hesti undir Gvend út yfir Laxárdalsheiði. Hvar
hann fékk áfengi, man ég nú ekki, en ferðasöguna sagði hann
okkur strax um kvöldið. Framhald á bls. 43.
VIKAN 34. tbl. — JQ