Vikan - 11.02.1965, Blaðsíða 12

Dagur
Þorleifsson
tók saman
í París sáu menn skæra
stjörnu á himni um hábjartan
dag, f Þýzkalandi rigndi
blóSi, í Englandi varð fólk
vart við hræðilegar ófreskjur,
þar á meðal slöngu með
tvö konuhöfuð og stóra
leðurblökuvængi. Þetta þóttu
öruggir fyrirboðar um drep-
sótt og hjátrúarfullur lýðurinn
hlýddi skelfingu lostinn á
frásagnirnar.
Nokkru fyrir mifSja fjórtándu öld lenti
Frakkland, sem siðan á krossferðatimunum
hafði verið voldugasta ríki Evrópu, i striði
við ötulan og metnaðargjarnan keppinaut,
England, sem allt frá tímum Vilhjálms bast-
arðar hafði talið sig eiga rétt á ýmsum
hinna frjósömu frönsku héraða, og þeim
heldur fleiri en færri. Einkum deildu ríkin
þó um áhrif í Flandern, sem með sínum
mikla vefnaðariðnaði var lífsnauðsynlegur
markaður fyrir hina ensku ullarframleið-
endur.
Sem betur fór fyrir þá brosti stríðsgæfan
við löndum þeirra í fyrstunni; í orrustun-
um við Sluys og Crecy unnu Englendingar
stórsigra, sem enn eru mjög í minnum hafð-
ir með þeirri þjóð. Ekki urðu þó viðburðir
þesir til að binda enda á stríðið, en engu
að síður urðu hernaðaraðilar litlu síðar að
slíðra vopnin um stund, ekki sökum þess
að þeir væru neitt farnir að trénast upp á
ránum og manndrápum, heldur af því að
þeir stóðu skyndilega andspænis nýjum
og sameiginlegum óvini, sem kvistaði báða
jafnt á stórtækari hátt en áður hafði þekkzt.
Þessi stríðsgarpur var Svarti dauði, sem á
árunum 1348—51 fór sem logi yfir akur
um Evrópu sunnan- og vestanverða.
Þesi hroðalega plága var upprunnin í Asíu
og barst þaðan vestur á bóginn. Þótti hún
ekki hvað síst geigvænleg fyrir þær sakir,
að hún lagðist fyrst og fremst á ungt fólk
og hraust. Petrarca, renessansskáldið fræga,
sem sjálfur varð vitni að ógnum drepsótt-
arinnar, segir í bréfi einu, að síðari tíma
menn muni eiga erfitt með að setja sér
fyrir sjónir þau hroðalegu hervirki, sem
hún gerði. Hann bendir hryggur á yfirgefin
hús, mannlausar borgir og hinn dapurlega
tómleika, sem allsstaðar rikti. Samtíðin stóð
furðu lostin gagnvart þessu fyrirbrigði.
„Snúið ykkur til sagnaritaranna," se$r
Petrarca, „og þeir steinþegja. Spyrjið lækn-
ana, og þeir vita ekki sitt rjúkandi ráð.
Spyrjið heimspekingana — og þeir yppta
öxlum, hnykla brúnir og leggja fingur á
munninn. Hvernig eiga kynslóðir komandi
tíma að geta trúað því, að annað eins hafi
skeð?“
Það er þó 'Boccaccio, annað höfuðskáld
ítölsku endurreisnarinnar, sem skráð hefur
þá samtímalýsingu á Svarta dauða, sem
frægust hefur orðið. Ilana er að finna í
Dekameron, hinu nafnkunna liöfuðverki
snillingsins. Þar segir frá nokkrum ungum
dömum og herrum, sem flúðu undan plág-
unni til landsseturs nokkurs í nánd við
Flórens. Svo segir Boccaccio:
„Nú er frá því að segja, að þrettánhundr-
uð fjörutiu og átta árum eftir fæðingu Guðs
Sonar varð sú góða borg Flórens, liin feg-
ursta i Ítalíu allri, slegin banvænni pest,
sem Guðs réttlát reiði, sökum hreyfinga
himintunglanna og vorra eigin misgerða,
hafði sent oss dauðlegum til betrunar. Pest-
in hafði brotizt út noltkrum árum fyrr
austur í löndum, hvar hún hafði drepið ótrú-
legan fjölda íbúanna, og þaðan hafði hún
viðstöðulaust breiðzt út frá einum stað til
annars, uns hún einnig náði til Vestur-
landa, flytjandi með sér dauða og tortim-
ingu.
VIKAN 6. tbl.