Vikan - 05.05.1966, Blaðsíða 20

IMHi
wmm
Undan og ofan af hinu og
þessu héðan og þaðan
eftír Gfsla Slgurösson
* BiLLINN OG SAMBANDIÐ VIÐ NÁUNGANN
* HINAR HEILÖGU KÝR REYKJAVÍKUR
* ALÞINGI A ÞINGVÖLLUM
* ER LÖGBERG TÝNT?
% BÆNDUR OG ISLENZK FRÆÐI
* heimildagildi ISLENDINGASAGNA
% FAGIDIÖTUNUM FJÖLGAR
Lýðveldishátíð 1944 á svokölluðu Lögbergi. En nú er eins víst, að Lögberg
hali aldrei verið þarna.
tífl
Einn daginn skildi ég bílinn eftir heima og gekk á vinnustað, þessa
þrjó kílómetra til og fró. Það er rétt sem sumir segja, að það er betra
að hugsa á göngu en í bíl; í umferðinni hefur /naður nóg að gera að
passa sjálfan sig og aðra. Jóhann Hannesson, prófessor, sagði eitt
sinn við mig: „Bíllinn er einangrunartæki. Þegar ég fer í bíl vestur í
Háskóla, hitti ég oftast engan, en þegar ég geng, þá er eins vfst að
einhverjir verði á vegi mínum, sem ég hef gaman af að ræða við.
Stundum hitti ég t.d. Hermann Jónasson og ýmsa aðra ágæta borg-
ara þarna á leiðinni".
Sumum líkar það vel að geta lifað einangraðir frá umheiminum; að
komast hjá því að þurfa að blanda geði við aðra. Öðrum líður bók-
staflega illa, nema að þeir geti sífellt verið að tala við fólk, kunnugt,
eða ókunnugt. Ég þekki einn mann, sem er með þessu marki brennd-
ur; það er alveg dæmalaust lag, sem hann hefur á því að stofna til
viðræðna við bláókunnugt fólk. Þessi maður fór jafnan með strætis-
vagni til vinnu sinnar og setti sig ekki úr færi að ræða við það fólk,
sem var samferða honum í vagninum. Eftir tiltölulega skamman tíma
átti hann orðið marga góða kunningja í hraðferð Austur-Vesturbæ.
Þessi manngerð er þó tæpast samkvæmt [slendingseðlinu, eins og því
er jafnan lýst. Eg hef heyrt víðreista menn segja frá þvf, að það sé
ósköp ömurlegt að koma til Reykjavíkur, eftir dvöl á suðlægari slóð-
um og sjá, hvað fólk er yfirleitt þungbúið og samanbitið f andlitinu;
að það sé hreinasti viðburður að sjá nokkurn mann brosa á almanna-
færi.
Það var ekki neitt í sambandi við æðafélagið, að ég skildi bílinn
eftir heima þennan dag heldur vegna þess, að útmánaðasólin skein
svo glatt og það var sólbráð. Það er alltaf eitthvað sérstakt við sól-
bráð og útmánaðasnjó. Það er eitt af því, sem maður kemst ekki f
samband við á bílum og malbiki.
Það vill svo til, að ég er ekki fæddur í Vesturbænum, lék mér aldrei
á Landakotstúninu, þekkti ekki séra Bjarna og finnst Esjan ekkert til-
takanlega falleg. Eg veit, að ég verð settur á svartan lista fyrir þetta
hjá kollegum mínum á Mogga og öllum sönnum Vesturbæingum; þeir
einir eru sannir Reykvíkingar. Og nú þegar bæjarstjórnarkosningar
eru í nánd, þá rifjast það upp enn einu sinni, að einhver ágætur mað-
ur, mig minnir að það hafi verið Sveinn Skorri, líkti Esjunni við fjós-
haug. Þessi óvirðulega samlíking, sem heggur svo nærri heiðri Esj-
unnar, hefur verið gerð að stórmáli í öllum þeim bæjarstjórnarkosn-
ingum, sem ég man eftir hér. Nú er mér sagt, að einhver hafi Ifkt
Reykjavík við Síberíuþorp og ekki er það betra. Menn verða að tala
gætilega, þegar heilagar kýr eru annars vegar.
Þrátt fyrir þessa alvarlegu vankanta á uppruna mínum f sambandi
við Vesturbæinn, séra Bjarna og Esjuna, þá finnst mér óvíða fegurra
en í Reykjavík og nágrenni borgarinnar. En það verð ég að segja, að
ólíkt lízt mér Vífilfellið tignarlegra fjall en Esjan. Ég geri ráð fyrir, að
Kjarval sé þeirri skoðun sammála og það sé að minnsta kosti ein á-
stæðan fyrir því, að Vífilfellið er eitt af hans vinsælustu mótífum. Ég
man eftir Vífilfellinu á fjölda mörgum myndum hans, en minnisstæð-
ust er mér ein, sem nú er í eigu Listasafns ríkisins og var á sýningunni
um daginn; Vífilfellið séð úr hrauninu nálægt veginum austur fyrir
Fjall. Þessi mynd er innblásin og makalaus. Allar þessar hörðu og
beinu Ifnur fjallsins, minna mig á skúlptúr eða nútíma arkitektúr. Og
svo hafa Kanarnir verið að skreyta hlíðina með því að krota nöfnin
sín í mosann. Ætli það sé ekki líka hættulegt fyrir menninguna?
Á dögunum voru þeir að ræða um það á löggjafarsamkundu vorri,
hvort ekki væri rétt að endurreisa Alþingi á Þingvöllum. Ekki hafa þeir
margt að dunda við f þeirri stofnun, fyrst þeir mega vera að því að
útbúa svona yndislega barnalegar tillögur. Þetta hefur kannske átt
að sanna þjóðernisást flytjendanna; naumast trúir nokkur því, að þeir
hafi meint það f alvöru, að Alþingi væri betur komið á Þingvöllum
en hér í Reykjavík. Og Sigurður vinur minn Magnússon eyddi púðri á
þetta mál í þættinum sínum í Útvarpinu. Það var kannski vel þess virði.
Það situr þó einna mest í mér eftir þær umræður, að þar áttust við
tveir langskólagengnir menn, lögfræðingur og prestur, og hins vegar
tveir menn, sem ég veit ekki til að hafi setið á skólabekkjum umfram
barnaskóla. Burtséð frá þessari Þingvallarómantík Ágústs á Brúna-
stöðum, þá stóð hann sig svo sem hver prófessor mætti vera fullsæmd-
ur af. Guðmundur J. í Dagsbrún kom þó enn meira á óvart og sýndi
af sér bæði húmor og rökfestu. Þeir langskóluðu, Styrmir og séra Ei-
ríkur, voru greinilega miklu lakari rökræðumenn. Sérstaklega var mál-
æði sr. Eiríks innantómt. Þetta leiðir enn einu sinni hugann að þvf,
hvort skólarnir standi í stykkinu, en það er önnur saga, sem ekki verð-
ur rakin hér.
Það var skiljanlegt, að góðskáldinu Jónasi skyldi detta það í hug á
sínum tíma að endurvekja Alþingi á Þingvöllum. Hann var rómantísk-
ur og auk þess var Reykjavík þeirra tíma hálfdanskur smábær fátæk-
legra þurrabúða og kotbýla. Stundum fer betur á þvf að láta skyn-
semi ráða, fremur en tilfinningar. Sfðan hefur Lögberg blánað af berj-
um hvert ár og vonandi verður ekki farið að gera nein asnastrik þar.
Sumir mega vart til þess hugsa að hafa Þingvöll svona ósnortinn af
steinsteypu og nútíma mannvirkjum. Það eru uppi raddir um, að þar
þurfi að fremja einhvernskonar viðreisn, sem Ifklega felst í þvf að
byggja nokkur steinbákn á völlunum og koma upp myndastyttum af
2Q VIKAN 18. tbl.