Vikan - 19.01.1967, Page 18

í Rómaveldi ríkti ótryggur frið-
ur, sem aðeins óttinn við legí-
ónir Sesars hélt við. Honum,
einræðisherranum, bar að
skapa öryggi úr óskapnaðinum.
Bauð hann ef til vill dauðann
velkominn sökum þess að hann
sá enga leið fram úr vandan-
um?
Sesar myrtur við fótstall Pompejusarstytt-
unnar.
ÞU LIKA BARNIO MITT BRUTUS
MORDIB A
JflLfUSI SESAR
OG ABDRAGANDI ÞESS
Ennþá geta menn ekki látið vera að
bollaleggja um ástæðurnar fyrir hegð-
un Sesars síðasta morguninn sem hann
lifði, og sennilega verður því haldið
áfram lengi enn. Hafði hann ástæðu til að
ætla að dauðinn væri á næstu grösum? Og
kaus hann þá að deyja? Eða fyrirleit hann
allar aðvaranir á sama hátt og hann var
vanur að sýna venjulegu fólki fyrirlitningu?
Vissi hann um samsærið, sem stofnað hafði
verið til í því skyni að ráða hann af dögum?
Ef svo var, hversvegna sendi hann þá frá
sér lífvörðinn og gekk óvopnaður til hins
örlagaríka fundar í öldungaráðinu? Spurn-
ingar eins og þessar ollu samtíðarmönnum
hans miklum heilabrotum. Sagnaritarinn
Svetóníus skrifaði: „Sumir vina hans höfðu
grun um, að hann hefði engar varúðarráð-
stafanir gert, sökum þess að hann hafði
enga löngun til að lifa lengur.“
Það var margt sem benti til að ofbeldis-
verk færu í hönd. Á undan engu öðru morði
sögunnar höfðu farið jafnmargir yfirnátt-
úrulegir fyrirboðar af því tagi, sem Róm-
verjar tóku svo mikið mark á. Þegar Sesar
sjálfur fórnfærði nokkrum dögum fyrir
dauða sinn, var enginn leið að finna nokkurt
hj arta í fórnardýrinu. Síðustu nótt hans í
þessu lífi höfðu allar dyr og gluggar á húsi
hans hrokkið upp, og kona hans Kalpúrnía
hafði látið illa í svefni, þar eð hana hafði
dreymt, að hún héldi líkama eiginmanns
síns í örmum sér, flakandi í sárum.
Þótt Sesar væri ekki hræðslugjarn, hefðu
teikn eins og þessi átt að koma jafnvel hon-
um til að gera hinar ítrustu varúðarráðstaf-
anir. Og auk yfirnáttúrulegra fyrirburða
vantaði ekki aðvaranir frá dauðlegum mönn-
um. Innýflaspámaðurinn Spurinna sagði við
Sesar: „Varaðu þig fimmtánda mars.“ Og
þegar hinn aldurhnigni einræðisherra var
að leggja af stað á hinn örlagaríka ráðsfund,
stakk gríski fræðimaðurinn Artemidórus,
gamall kunningi hans, bréfmiða í lófa hans
og bað hann lesa án tafar það sem þar væri
letrað; það varðaði líf og dauða. Á miðann
voru letruð nöfn samsærismanna og fyrir-
ætlanir þeirra. En af einhverjum ástæðum
las Sesar ekki þessi skilaboð. Aðeins fáein-
um mínútum seinna kom einn senatorinn