Vikan - 14.09.1967, Blaðsíða 21

Fjöldamorðinginn Herbert Cukurs
gekk í gildruna í sumarhúsi einu,
þar sem fjórir leyniþjónustumenn
biðu hans með hlaðnar skamm-
byssur...
ist „Eldkrossinn", og komst fljót-
lega til metorða í þeim hópi. Á
heimsstyrjaldarárunum fékk
hann orð á sig sem sérstaklega
ofbeldisgjarn og sadískur böð-
ull. Þann f jórða júlí 1941 lét hann
læsa um þrjú hundruð Gyðinga
inni í samkunduhúsi í Ríga, og
kveikti síðan í húsinu með sig-
urbros á vör. Sama sumarið lét
hann drekkja tólf hundruð Gyð-
ingum í Kuldiga-Vatni. í nóvem-
ber 1941 skipulagði hann endan-
lega gereyðingu gettósins í Ríga.
Þá nótt, að lokinni langri göngu,
sem síðar hefur verið kölluð
„helgangan", lét hann myrða yfir
tíu þúsund Gyðinga í skógi
nokkrum.
Að stríðinu loknu bjó hann
um nokkurra ára skeið í Berlín,
en flýði til Brasilíu 1947. Sam-
i' kvæmt vegabréfinu var hann
„landbúnaðarverkamaður" að at-
vinnu. Hann fór flugleiðis vestur-
yfir hafið, en yfirgaf flugvélina
í Rio de Janeiro ásamt fallegri
Gyðingastúlku. Hann hafði sam-
band við Gyðing einn þar á
staðnum, Julius Krieger að nafni,
og sagði honum að stúlkan hefði
lent í klóm nasista, en hann, Cu-
kurs, bjargað henni. En þessi
saga dugði ekki lengi. Kvöld eitt
drakk Cukurs sig fullan og kom
þá upp um sig.
Cukurs kvæntist brasilískri
konu og stofnaði leiguflugfélag
(hann var flugvirki að mennt).
Samtökum Gyðinga í Rio de Jan-
eiro tókst að hafa upp á honum
1957. Hópur reiðra stúdenta réð-
ist á skrifstofu hans og braut þar
allt og bramlaði. Cukurs varð
ekki um sel og flýði til Sao Paulo
ásamt konu sinni og þremur börn-
um. En hann þóttist ekki örugg-
ur að heldur. Þegar ísraelsmenn
hremmdu Adolf Eichmann, bað
hann lögreglu staðarins um
vernd, og var veitt hún. Hann
fékk eiginkonu sinni miða með
áskrifuðum nöfnum þeirra
manna, sem hann óttaðist. þeir
hétu:
Steinbruck, Constantino Greck
Pairixki, Klinger, Israel Skalni-
kow, Alfredo Gartenberger.
Nálægt árslokum 1964 bætti
hann einu nafni við, efst á list-
ann: Anton Kunzle.
Anton þessi Kunzle var forvit-
inn náungi. í október 1964 hitti
hann Cukurs i Sao Paulo. Hann
þóttist vera mjög ríkur kaup-
sýslumaður. f trúnaði hvíslaði
hann því að Cukurs, að Kunzle
væri ekki sitt rétta nafn; hann
væri í rauninni nasisti og að út-
sendarar bæði vestur-þýzku lög-
reglunnar og þeirrar ísraelsku
væru á hælum sér. Hann stakk
nú upp á því við Cukurs, að þeir
ásamt öðrum nasistum kæmu á
fót alþjóðlegri ferðaskrifstofu,
sem hefði deildarskrofstofur í
Montevidto, Buenos Aires og
Santiago.
Þetta freistaði Cukurs. Hins
vegar treysti hann Kunzle ekki
fuilkomlega og bætti því nafni
hans á lista sinn yfir „grunaða".
En fyrirtæki þessarar tegundar
gæti gefið stórfé í aðra hönd.
Hann sleit því ekki sambandinu
við Kunzle. Þeir syntu saman í
Atlantshafinu og áttu með sér
langar viðræður um framtíðar-
viðskipti. í janúar 1965 fór
Kunzle til Rotterdam. Þaðan
sagðist hann fljótlega fara til
Montevideo, höfuðborgarinnar í
Úrúgvæ. Þar skyldi Cukurs hitta
hann og þeir ganga frá viðskipt-
unum.
Cukurs varð tortrygginn og
hafði samband við lögregluna i
Sao Paulo, en þrátt fyrir aðvar-
anir hennar ákvað hann að lok-
um að fara til Montevideo. Þann
nítjánda febrúar, 1965, fékk hann
símskeyti: „Býst við þér til
Montevideo á miðvikudag. Ant-
on.“
Þann tuttugasta og þriðja febr-
úar lagði Cukurs af stað til
Montevideo með flugvél frá Air
France. Miðanúmerið var 5.733.
464. í vasanum hafði hann
skammbyssuna sína og þóttist
því við flestu búinn....
Anton Kunzle var maður feit-
laginn, bersköllóttur og með yf-
irskegg. Hann var alltaf með sól-
gleraugu. Hann hafði austurrískt
vegabréf, nr. C 920-195. En hann
var ekki Austurríkismaður. Það
var ekki heldur vinur hans, Os-
wald Taussig, sem kom til Monte-
video á vegabréfi nr. L 101-261/
61. Þeir tveir höfðu lengi undir-
búið endalok Cukurs, ásamt
fleiri liðsmönnum úr „hefndar-
sveit“ þeirri, er þeir tilheyrðu.
Taussig kom til Montevideo
ellefta febrúar 1965 og flutti inn
á Hótel Nogaro, herbergi nr. 302.
Viku síðar leigði hann grænan
Volkswagen hjá Sudamcar. Hann
tók einnig á leigu smáhús á
ströndinni, Caca Cubertini við
Calle Colombia. Þann tuttugasta
febrúar keypti hann stóra, gula
ferðakistu, sem hann flutti til
hússins í leigubíl. Leigubílstjór-
inn minnist þess, að útlending-
urinn borgaði honum hundrað
pesos fyrir túrinn og þar á of-
an fimm dollara seðil. Kistan
var úr tré og læst með þremur
málmlásum.
Anton Kunzle kom til Monte-
video fimmtánda febrúar og
flutti inn á herbergi 2112 á Hót-
el Victoria. Hjá Sudamcar tók
hann á leigu svartan Volkswag-
en.
Þriðji maður átti hlut að að-
gerðum þessum, þótt hann tæki
ekki beinan þátt í þeim, en það
var ísraelskur embættismaður,
sem gekk undir dulnefninu „M
B“. Hann bjó á Rio Negro Hotel.
Hann og kona hans leigðu ann-
að strandhús við Punta del Este.
Framhald á bls. 28.
37. tbi. VIKAN 21