Vikan - 15.01.1970, Blaðsíða 29

skyldu mína í útlegð, smátt og smátt. Fyrst
rak hann úr landi tvíburasystur mína Ash-
raf, sem er óragasta manneskja sem hægt er
að hugsa sér. Næst kom röðin að móður
minni. Ali Resa bróðir minn var þá í Evrópu
og fékk um það orðsendingu að hans væri
ekki vænst heim. Sjams systir mín fór sjálf-
viljug til að búa hjá móður minni í París.
Ekki leið á löngu áður en við Soraja vorum
tvö ein af fjölskyldunni eftir í íran.
Fyrir öryggis sakir sendi ég Soraju til
Evrópu, en hún kom aftur til að standa mér
við hlið. Að lokum urðum við tilneydd að
yfirgefa landið bæði og gefa mínum nýja
forsætisráðherra frjálsar hendur.
Þegar við komum til Rómar með fámennu
fylgdarliði, hafði íranski ambassadorinn þar
fengið fyrirskipun um að taka ekki á móti
mér, neita mér um aðgang að íbúð minni þar,
afhenda mér ekki lykla að bíl, sem ég átti
geymdan á sama stað og jafnvel taka af mér
vegabréfið. Ég var ekki lengur keisari, heldur
venjulegur borgari, var mér sagt.
En nokkrum dögum síðar komu nýjar frétt-
ir eins og sprenging. Sahedi hershöfðingi,
einn tryggustu vina minna í hernum, hafði
tekið völdin í fran og krafðist þess að ég
kæmi heim án tafar. Okkur voru bornar
fréttirnar að morgunverðarborði á Excelsior-
hóteli. Soraja brast í þögulan grát. Hálftíma
síðar kom ambassadorinn með allt sitt starfs-
lið til að votta mér hollustu og hamingju-
óskir. Ég tók ekki á móti þeim.
TVÖ FÓSTURLÁT *
Eftir afturkomuna til írans tók við þreyt-
andi uppbyggingarstarf. Mánuðirnir liðu, og
ég hafði ekki tóm til að hafa áhyggjur af þvi
að Soraja varð ekki barnshafandi. Það var
ekki fyrr en yngri bróðir minn, Ali Resa, dó
aðeins þrjátíu og tveggja ára að aldri, að ég
gerði mér ljóst að ætt mín hlaut að deyja
út með mér, ef sv'o gengi til sem nú á horfðist.
Ali Resa hafði farið norður í land, en ætl-
að að vera kominn aftur til Teheran á æf-
mælisdaginn minn, tuttugasta og sjötta októ-
ber 1954. Hann ætlaði að fljúga heim, en það
var dimmt í lofti og skyggni næstum ekkert.
Þegar hann ekki var kominn um miðjan dag,
varð ég gripinn hræðilegri angist. Flugvélin
fannst ekki fyrr en eftir þrjá daga — það er
að segja flakið af henni ásamt líkum þeirra
bróður míns og flugmannsins. Vélin hafði
hrapað við rætur fjallgarðs nokkurs.
Æska mín dó að nokkru með Ali Resa.
Hann var bezti vinur minn, sterkur, öflugur
og fullur með lífsþrótt. Brotthvarf hanj var
mér næstum óbærilegt áfall.
Nokkrum dögum eftir dauða hans lögðum
við Soraja af stað í langferð til Evrópu. Þetta
var upphaf á heimsóknum til heimsins fræg-
ustu kvenlækna. Þetta var líka upphaf hræði-
legs tímabils, er við svifum milli vonar og
ótta. Tvívegis varð Soraja barnshafandi, en
missti fóstur í bæði skiptin.
í dag, fimmtán árum síðar, vitum við öll
hvað gerðist. En það skiptir miklu máli að
allir viti að allt, sem á mannlegu valdi stóð,
var gert til úrbóta. Hvergi í heiminum fannst
sérfræðingur, sem gat leyst vandræði Soraju.
ÉG VARÐ GRÁHÆRÐUR
í þrjú ár reyndum við öll hugsanleg ráð.
Þá var aðeins um eitt að ræða: skilnað. Ég
var orðinn fertugur og varð að eignast son.
Á hverju ári vorum við vön að heimsækja
Alpana og stunda þar vetraríþróttir í nokkr-
ar vikur. í janúar 1958 fór drottningin ein
— bæði vissum við að hún kæmi ekki aftur.
Mér var þungt um hjartað þegar ég kvaddi
hana. Hún hafði fulla stjórn á sér til hins
síðasta. Þremur mánuðum síðar sendi hirðin
út tilkynningu, þar sem skýrt var frá skiln-
aðinum og orsökum hans.
Ég veit að heimspressan margræddi
ákvörðun mína, og að þar heyrðust raddir um
að ég hefði rekið Soraju á dyr af miklu til-
litsleysi. Það er ekki satt. En ég skýri aldrei
opinberlega frá því, sem ég leið meðan á
skilnaðinum stóð.
Það hefur verið skrifað mikið um Soraju
þessi tólf ár, sem liðin eru frá því hún yfir-
gaf Teheran. Mest af því eru hreinar lygar.
Auðvitað hefur hún lifað eins og henni hefur
sýnst í Evrópu. Hún hefur reynt fyrir sér í
kvikmyndunum og látið ljósmynda sig fyrir
blöð. En það er hennar einkamál hvað hún
gerir og gerir ekki. Henni er frjálst að gifta
sig aftur þegar henni sýnist og hverjum sem
henni sýnist.
Að vísu er Soraja að vissu leyti fangi.
Fangaverðirnir eru tign hennar, nafn hennar
og það hlutverk, sem hún lengi lék af miklu
hugrekki og fórnfýsi. En ég vona að hún
eigi bjarta framtíð fyrir höndum.
Viss blöð hafa haldið því fram að við hitt-
umst enn endrum og eins. Það er lygimál.
Það er sagt að við hittumst með leynd í Ölp-
unum. Að við skrifumst á, að leynilegir
sendiboðar séu í förum milli okkar. Sann-
leikurinn er sá að með skilnaði okkar hófst
enn nýr kafli í lífi mínu.
Ég hafði gránað fyrir hærum, bognað lítið
eitt í baki en ekki glatað ásetningi mínum: að
verða þjóð minni úti um krúnuerfingja.
Ár leið og heimsblöðin voru óþreytandi við
að eigna mér hinar og þessar konur. Þar á
meðal voru Hollywood-stjörnur og ítalskar
prinsessur, milljóneradætur og franskar
greifynjur.
Ég' sá hana fyrst sumarið 1958. Nokkrum
mánuðum eftir skilnaðinn fór ég til Evrópu
að hvílast eftir þann atburð. Ég hafði beðið
sendiráð okkar að sjá til þess að ég hitti hin
greindustu úr hópi íransks æskufólks, er væri
við nám erlendis.
f París kynnti ambassadorinn mig fyrir tug
æskufólks af báðum kynjum. í þeim hópi
var ung stúlka, stór vexti og dökk yfirlitum;
hún nam arkitektúr. Ég varð hissa á því vali
hennar. í íran hafði kona aldrei orðið arki-
tekt.
í nokkrar mínútur ræddi hún hrifin við
mig um nám sitt og það, sem hún hugðist
framkvæma eftir heimkomuna til írans.
Nafn hennar er Fara Díba. Hún varð
þriðja konan mín.
í nœstu grein: Ég grét er ég sá son minn í
fyrsta sinn.
3. tbi. VIKAN 29