Vikan - 15.07.1971, Blaðsíða 44

— Hálfu kílói léttari í dag,
elskan mínl
á „Litla sviðinu" í Lindarbæ.
Fyrst tvo einþáttunga undir
stjórn Kevins Palmer, „Dauði
Bessie Smith“ og „Yfu-borð“. í
því fyrrnefnda lék ég ágætt
hlutverk, kynblending, en það
var ádeila á kynþáttamisrétti.
Fyrst áttu þessir einþáttung-
ar bara að vera skólasýning um
vorið þegar við útskrifuðumst,
og var litlu til þeirra kostað:
fáir búningar saumaðir og eng-
in leiktjöld smíðuð, bara svart-
ar drappéringar. Við máttum
bjóða foreldrum okkar og að-
standendum og eins buðum við
nemendum frá Ævari Kvaran
og leikskóla Leikfélags Reykja-
víkur. Sýningin þótti þó takast
svo vel, að okkur var gefið leyfi
til að taka hana aftur upp um
haustið, og þá fyrir almenning.
Þá var farinn að myndast þessi
kjarni sem við kölluðum síðan
„Leikflokk Litla sviðsins". Við
sýndum þessa tvo einþáttunga
þarna um haustið 1968 10 sinn-
um og gekk ágætlega. Eftir það
sýndum við svo „Billy lygara“,
gamanleik, og sló sú sýning öll
met í Lindarbæ, bæði fyrr og
síðar, held ég að mér sé óhætt
að segja. Það var uppselt á all-
ar sýningar í lengri tíma.
Þar lék ég sextugan karl-
skurf, geðillan og taugabrengl-
aðan og þurfti að leika 40 ár
uppfyrir mig. Samt hafði ég
ákaflega gaman af því hlut-
verki og sumarið eftir fórum
við með leikritið í leikför um
landið.
Síðasta viðfangsefnið var svo
„Tíu tilbrigði" eftir Odd
Björnsson, en þá var hópurinn
farinn að tvístrast. Sumir voru
farnir að fá hlutverk í leikhús-
unum, nokkrar lögðust í barn-
eignir og þar fram eftir götim-
um, þannig að við sáum okkur
ekki fært að halda starfseminni
áfram — þó svo að við hefðum
ætlað okkur það. Þetta var
náttúrlega fyrst og fremst
áhugi, við vildum umfram allt
fá að leika, en vinnan var mikil
fyrir lítið sem ekkert kaup,
þannig að þessi skemmtilega
tilraun okkar var brátt á enda.“
„Þú hefur þó leikið eitthvað
með þessu í Þjóðleikhúsinu?
„Já, ég var með í barnaleik-
ritinum og eins fékk ég smá
hlutverk við og við. En stærsta
hlutverkið, sem krafðist ein-
hvers, var svo hlutverk bylt-
ingarsinnans Perchiks í „Fiðl-
aranum á þakinu“. Veturinn
eftir lék ég svo sem „guest star“
hjá Leikfélagi Kópavogs, enda
hafði ég ekki svo mikið sem
eina setningu hjá Þjóðleikhús-
inu þann vetur. Hefði ég ekki
verið svo heppinn að fá þessi
hlutverk í Kópavognum hefði
ég hreinlega orðið vitlaus.
Svo í vetur hef ég, eins og
fram hefur komið, haft nóg að
gera í Þjóðleikhúsinu og lék
núna síðast mína lang stærstu
rullu til þessa, Nikos í Zorba.“
„Hvernig líkar þér Nikos?“
„Mjög vel, en miðað við bók-
ina er hlutverk hans í leikrit-
inu ákaflega fátæklegt.“
„Ég verð nú að viðurkenna
að mér fannst verkið sjálf vera
það í heild.“
„Það er ekki óeðlilegt að ekki
verði mikið úr 300 blaðsíðna
bók í tveggja og hálfs tíma
löngu leikriti með söngvum. Það
gefur auga leið að þar verður
að þjappa saman æði miklu
efni og stikla á stóru. Mér hef-
ur líka fundizt fólki hætta við
að bera leikritið of mikið saman
við myndina, sem er náttúrlega
ekki hægt, því kvikmyndaleik-
ur og sviðsleikur eru tvennt ó-
líkt. Eitt augnatillit í kvikmynd
getur til dæmis sagt miklu
meira en heil ræða 4 leiksviði."
,.En Falur, sá ágœti bóndi
Bet.úélsson?“
„Það var ákaflega skemmti-
legt að fást við Fal. Við fórum
öll þarna vestur á firði til að
taka upp útisenurnar, sem voru
að mestu leyti teknar upp á
eyðibýlinu Arnarnesi í mynni
Dýrafjarðar; ákaflega skemmti-
legt ferðalag og lærdómsríkt,
ekki sízt fjrrir það að Guð-
mundur Hagalín var sjálfur
með okkur í ferðinni, og hann
lét ekki sitt eftir liggja til að
gera ferðina sem ánægiuleg-
asta og eftirminnilegasta."
„Nú voru dómar hér, í hlut-
verki Fáls, ekki ákaflega hlið-
hollir."
„Tia, það sem mér hefur nú
aðallega skilizt — allavega þar
sem komið hefur verið framan
að manni; maður veit ekki svo
glöggt um það, sem sagt er að
baki manns —’ er að fólk fann
að fatnaðinum. En þar finnst
mér fólk flaska á því, að þetta
er alls ekki svo gamalt. Sagan
gerist 1915—20 og það er ekki
svo langt síðan það var. En það
sem veldur þessu er náttúrlega
forneskjan í Kristrúnu gömlu.
í bókinni kemur það til dæmis
fram, að hún vildi ekki sjá em-
aleruð ílát og þessháttar, sem
komið var á markaðinn, heldur
hélt hún fast við sín gömlu tré-
ílát og trékyrnur.
Og í sögunni er kafli um
fatnaðinn, sem var ákaflega vel
gerður og ekki slorlegur — all-
ur útsaumaður af mektarkvinnu
einni þar í sveit. Mér hefur
virzt, að fólk vilji helzt hafa
haft Fal í einhverjum ógurleg-
um görmum og helzt eins lura-
legan og hægt var.“
„Falur virkaði nú svona og
svona á mig, en hann vann
mjög á þegar á reyndi...“
„Já, mikil ósköp, þetta var
mikill öðlingsmaður. Það nátt-
úrlega hefur sitt að segja, að
hann bjó þarna aleinn með
móður sinni lengst norður á
dratthala veraldar og þar af
leiðandi var hann orðinn ein-
rænn og forn í skapi. En það
var lángt í frá, að þau Hamra-
víkurmæðgin væru fátæk. Allt
í kringum þau voru mikil auð-
ævi: Rekaviðurinn, dúntekjan,
eggjatekjan og silungurinn í
því vatni Hamravíkurvatni.“
Þegar við komum fyrst til
Jóns barst í tal, að það væri
gaman fyrir íslenzka leiklist, að
nú væru tveir íslenzkir leikar-
ar að fara utan til að starfa í
erlendum leikhúsum. Við spurð-
um Jón hvort hann langaði ekki
að gera slíkt hið sama:
„Mig langar til að fara og sjá
mig um og jafnvel að læra eitt-
hvað, en ég myndi ekki treysta
mér til að setjast á skólabekk
þar ytra í tvö eða þrjú ár.
Vissulega myndi ég vilja fara á
einhverskonar námskeið ef ég
færi og þá myndi ég nota tæki-
færið og fara í leikhús eins og
ég hef raunar gert í þau skipti
sem ég hef siglt síðan ég út-
skrifaðist. Allavega langar mig
að læra eitthvað meira.“
„Mig langar til að koma að
öðru: Þú hefur verið töluvert í
sjónvarpsauglýsingum. hvernig
likar þér það?“
„Ef þú meinar hvernig mér
líkar að vinna fyrir sjónvarp,
þá hefur mér líkað það mjög
vel. Fyrst til að byrja með þótti
mér alveg voðalegt að heyra í
sjálfum mér, til dæmis þegar ég
var fyrst að leika í útvarpsleik-
ritum og þess háttar, en það
kemst upp í vana. Ég hafði til
dæmis furðu gaman af að horfa
á „Kristrúnu í Hamravík', þótt
ég væri sjálfur í myndinni.
Varðandi auglýsingarnar
sjálfar, þá er mér lítið um þær
gefið og tel jafnvel, að þær geti
verið manni skaðlegar. Fólk
fær víst nógu fljótt leið á
manni, þótt maður sé ekki að
hella sér yfir það í sjónvarps-
auglýsingum kvöld eftir kvöld
og viku eftir viku. Hitt er ann-
að mál, að ég hef ekki lesið inn
á sjónvarpsauglýsingu í lengri
tíma og margar þeirra auglýs-
inga sem nú er verið að sýna
með mér í sjónvarpinu eru allt
að þriggja ára gamlar — enda
fæ ég oft gæsahúð, þegar ég
sé þær og heyri.
Nú orðið tel ég mig geta
dæmt nokkurn veginn hlutlaust
um mína eigin rödd, til dæmis
ef ég les sögu í útvarp eða eitt-
hvað þessháttar."
„En hvað geturðu dœmt mik-
ið um það sem þú gerir á svið-
inu?“
„Ég er vitaskuld ekki eins
viss með þetta þar en smátt og
smátt fær maður þó einhverja
hugmynd um það sem maður er
að gera á sviði. Maður hefur þar
jú í flestum tilfellum leikstjóra
sem maður getur treyst og eins
kemur það fyrir að vinir manns
og kollegar koma til manns og
segja í hreinskilni hvað þeim
finnst og það getur oft verið
ágætt — ef maður ber traust til
viðkomandi. Betur sjá jú augu
en auga, en auðvitað getur mað-
ur ekki hlaupið eftir hverjum
og hverju sem er, en maður
tekur tillit til þeirra, sem mað-
ur heldur að viti hvað þeir eru
að segja.“
„Tekurðu til dæmis mark á
gagnrýnendum?“
„Ég les yfirleitt ekki gagn-
rýni nema sé verið að fjalla inn
eitthvað, sem ég hef verið í
sjálfur og þá tek ég ekki ýkja
mikið mark á því, ýmissa hluta
vegna. Yfirleitt finnst mér ég
ekki græða mikið á gagnrýni. Ég
sé allar sýningar hér sjálfur og
vil því fá að draga mínar eigin
ályktanir og mér finnst fólk
ekki gera sér það nægilega ljóst
að gagnrýni er ekkert annað en
skoðun eins manns — en þessi
skoðun á að vísu að vera fagleg.
Nú hugsar kannski einhver
með sér, að ég segi þetta bara
vegna þess, að ég sé gramur út
í gagnrýnendur, en ég tel að ég
megi fullt eins vel hlusta á
þann sem segir, að ég hafi staðið
mig vel og þann sem segir, að
ég hafi staðið mig illa.
Staðreyndin er sú, að maður
rembist við að gera eins og
maður getur, leggur bókstaf-
lega sál sína á fat, ef svo má
44 VIKAN 28. TBL