Vikan - 19.10.1972, Blaðsíða 44

VESTFROST frystikisturnar eru bún-
ar hinum viðurkenndu Danfoss frysti-
kerfum.
Hverri VESTFROST frystikistu fylgja
1—2 geymslukörfur. Aukakörfur fá-
anlegar á mjög hagstæðu verði.
VESTFROST frystikisturnar eru allar
búnar sérstöku hraðfrystihólfi og
einnig má læsa kistunum.
VESTFROST verksmiðjurnar í Es-
bjerg eru stærstu útflytjendur í Dan-
mörku á frystitækjum til heimilisnota.
VESTFROST ER
DÖNSK
GÆÐAVARA
0[Pí».i<Xl Laugavegi 178 Sími 38000

litrar 195 265 385 460 560
breidd cm 72 92 126 156 186
dýpt cm íán handfangs) t>5 65 65 65 65
hæS cm 85 85 85 85 85
Frystiafköst pr. sólarhring kg 18 23 27 39 42
195 Itr. — verð kr. 23.914.— 265 Itr. - verð kr. 26.593,- 385 Itr. - verð kr. 29.767.- 460 Itr. — verð kr. 35.458.— 560 Itr. — verð kr. 38.880.—
sjá á bak í hreinsunum þessum
einhverjum úr sínum hópi, sér
nákomnum eða að minnsta
kosti vini eða nágranna.
— Fyrir skömmu barst til
Vesturlanda bréf frá lettnesk-
um kommúnistum, þar sem
mótmælt er ofríki Rússa í land-
inu. Ber að skilja það svo að
varnarbarátta Letta fyrir þjóð-
erni sínu eigi sér ekki hvað sízt
málsvara innan kommúnista-
flokks landsins?
—• Það er erfitt að átta sig
á því, hve sterk þessi andstaða
er. Hæpið er að gera ráð fyr-
ir að til sé í landinu skipulögð
andspyrnuhreyfing svo heitið
geti, en hins vegar er ljóst að
um andstöðu er að ræða og að
hún tekur á sig ýmsar myndir.
Kommúnistafiokkur v.ar þegar
starfandi í Lettlandi á árunum
milli heimsstyrjaldanna, þegar
landið var sjálfstætt, en fékk
aðeins sex prósent atkvæða í
síðustu kosningunum, sem fram
fóru fyrir innlimunina í Sov-
étríkin. Virkir flokksfélagar um
það leyti hafa varla verið fleiri
en þrjú hundruð eða svo. Ég
geri ráð fyrir að margir þess-
ara manna hafi verið einlægir
marxistar, sem hins vegar höfðu
ekki ljósa hugmynd um það,
sem skeð hafði í Rússlandi eft-
ir fyrri heimsstyrjöldina. Það
má því ætla að mörgum þeirra
hafi brugðið illa í brún, þegar
þeir kynntust nýju valdhöfun-
um að austan. Dæmi voru til
um að lettneskir kommúnistar,
sem skipaðir voru í há embætti
fyrst eftir innlimunina, féllu
fljótt í ónáð, trúlega þá vegna
þess að þeir hafa ekki þótt
nægilega þjálir í taumi, þegar
til kom. Um einn þeirra er til
dæmis hermt, að hann hafi
gerzt svo djarfur að mótmæla
handtökum á skólanemum.
Síðar, á síðari hluta sjötta
áratugsins, kom upp í landinu
svokallaður þjóðerniskommún-
ismi, sem mikla athygli vakti
á sínum tíma og sovézk stjórn-
arvöld töldu svo geigvænlegt
fyrirbrigði að sjálfur Krúséf
fór í eigin persónu til Riga að
kveða þetta niður. Helzti for-
mælandi þessarar hreyfingar
virðist hafa verið Eduards
Barklavs, sem var varaforsæt-
isráðherra Sovét-Lettlands 1958
—59. Sögusögn hermir, að hann
hafi eitt sinn heilsað á lett-
nesku rússneskum embættis-
manni, sem kominn var til
Riga til að taka þar við áhrifa-
stöðu, og jafnvel gengið svo
langt að segja þeim rússneska
að fara aftur heim og koma þá
fyrst til stjórnarstarfa í Lett-
landi er hann hefði lært lands-
ins tungu. í hreinsununum gegn
,,þjóðerniskommúnismanum“
lettneska var ekki einungis
Barklavs sjálfur settur af, held-
ur og margir forustumanna í
æskulýðssamtökum landsins,
svo og ýmsir ráðherrar, rit-
stjórar og fleiri. Eftir það varð
helzti ráðamaður í Sovét-Lett-
landi um hríð A. Pelse, gamall
og tryggur fylgismaður lín-
unnar frá Moskvu. Svo langt
var þá gengið í tilraunum til
útrýmingar meintri þjóðernis-
villu Letta að meira að segja
miðsumarhátíðin var bönnuð á
þeirri forsendu að hún væri
heiðin erfðavenja. Það er ekki
nýtt að sovézk stjórnarvöld
andæfi kristinni trú, en varla
eru mörg dæmi þess að þau
hafi séð ástæðu til að grípa til
róttækra ráðstafana gegn leif-
um löngu niðurbældra heiðinna
trúarbragða. — Raunar var
Pelse síðar fluttur til Moskvu
og tekinn þar í sjálfa miðnefnd
sovézka kommúnistaflokksins,
en miðsumarhátíðin endurvak-
in í Lettlandi.
Rétt er að benda á að í and-
spyrnu lettneskra kommúnista
gegn sovézkum yfirvöldum fyrr
og nú felst ekkert fráhvarf frá
kommúnískri efnahagsstefnu.
Hér er aðeins reynt að fá því
framgengt að Sovét-Lettland
verði áfram til sem lettneskt
ríki.
— Það hefur heyrzt að flest-
ar áhrifastöður í Lettlandi —
sem og í Eistlandi og Litháen
— væru skipaðar Rússum.
— Ekki vil ég fullyrða neitt
af eða á um það. Yfirleitt er
það svo að hæstu stöðurnar eru
skipaðar Lettum, en næstráð-
endurnir eru Rússar, eða svo er
að heyra. Það má raunar segja
að það sé ekki ósanngjarnt,
sökum þess hve stór rússneski
minnihlutinn í landinu er. En
oft heyrist því haldið fram að
það séu þessir rússnesku næst-
ráðendur, varaformenn, vara-
forsetar eða hvað það nú heit-
ir, sem séu hinir raunverulegu
valdhafar.
— Er rússneska ef til vill
notuð sem opinbert mál í land-
inu fremur en lettneska, til
dæmis í lettneska æðsta ráð-
inu?
— Um það þori ég ekki að
fullyrða, en get þess í stað bent
á annað dæmi. í hitteðfyrra
var mikið um dýrðir í Riga,
þegar haldið var upp á þrjá-
tíu ára afmæli Sovét-Lettlands.
Aðalfagnaðurinn fór fram í
Lettnesku óperunni, og var út-
varpað frá honum. Við hjónin
hlustuðum á þetta, enda heyr-
ast útvarpssendingar frá Lett-
landi ágætlega í Svíþjóð. Við
tókum hátíðarræðurnar upp á
segulband, og kom þá í ljós að
um níutíu og fimm af hundraði
ræðuflutningsins var á rúss-
nesku. Og þá sjaldan er mælt
var á lettnesku dró niður í
44 VIKAN 42. TBL.