Vikan - 05.04.1979, Blaðsíða 30

Orkahaugur, aitt merkilegasta grafhýai i Vestur-Evrópu.
Höfnin f Kirkjuvogi. Takið eftir
humargildrunum.
— Margar sagna þinna eiga
rót sína að rekja til fyrri tíma.
Þú hlýtur að vera víðlesinn í
fornbókmenntum og þá kannski
íslendingasögum?
— Já, ég hef lesið talsvert af
slíku. Sérstaklega hef ég
auðvitað haft gagn af
Orkneyinga sögu, sem ég geri
ráð fyrir að hafi haft sterk áhrif
á mig. En ég hef því miður ekki
lesið margar íslendingasögur. í
svipinn man ég þó eftir Brennu-
Njáls sögu, Grettis sögu og
Laxdælu.
— Hvert er álit þitt á
þróuninni hér á eyjunum, olíu-
vinnslunni og þvi um líku?
— Ég veit nú varla hvað segja
skal. Oliuvinnslan held ég að sé
mjög vel skipulögð, enda er hún
takmörkuð við þessa einu eyju,
Flatey, svo við verðum lítið vör
við hana. Að því leyti erum við
mun betur sett heldur en
Hjaltlendingar. En það er
auðvitað ekki hægt að segja til
um hvernig þetta verður eftir tiu
ár eða svo. Hins vegar yrði það
mikill skaði, ef úraníumvinnsla
hæfist hér. Það er talsvert af
úraníum hér í jörðu, svo mögu-
legt væri að hefja námuvinnslu,
en það væri ákaflega bagalegt
fyrir landslagið, að mínu áliti.
— Hvað með ferðamanna-
strauminn?
— Ég held að það sé allt í lagi
með hann og hef ánægju af því
að sjá alla þessa ferðalanga. En
ef ferðamannastraumurinn
eykst mikið, er ef til vill hætta
á ferðum.
— Geta Orkneyjar státað af
mörgum rithöfundum og
skáldum?
— Það voru mjög fáir rithöf-
undar hér, þar til á þessari öld.
Það má nefna ljóðskáldið Edwin
Muir, skáldsagnahöfundinn Eric
Linklater og Robert Rendall,
sem skrifaði á mállýsku
Orkneyinga. Þessir þrír menn
komu fram um sama leyti og
hlýtur það að teljast nokkuð
gott miðað við fólksfjölda. Fyrir
þeirra tíð voru aðallega ritaðar
hér fræðilegar bækur og sögu-
legar, en eitthvað af þjóðsögum
líka.
— Að hverju vinnur þú
sjálfur um þessar mundir?
— Ég skrifaði nýlega texta
með ljósmyndabók, sem kemur
út mjög bráðlega, og einnig er ég
langt kominn með safn af smá-
sögum fyrir börn. Annars vinn
ég jöfnum höndum að
smásögum og ljóðum.
— Hver bóka þinna er þér
kærust?
— Ég er ekki viss. Sennilega
þó skáldsagan Magnus, því ég
hafði mikla ánægju af því að
skrifa hana. Ég er samt ekki viss
um, að hún sé það besta, sem ég
hef skrifað. Ég er ekki dómbær á
það.
Þannig lýkur þessu skrafi
okkar Browns, en áður en ég
kveð, sýnir hann mér bréf frá
íslenskum manni, Ágústi
Guðmundssyni kvikmynda-
gerðarmanni, sem hefur hug á
að skrifa kvikmyndarhandrit
eftir skáldsögunni Magnus.
Skáldið Brown er því ekki með
öllu óþekkt íslendingum.
Orkneyingar ekki
Skotar
Þótt Orkneyjar séu hluti af
Skotlandi og þar með breska
ríkinu, eru þær dálítið sér á báti.
íbúarnir eru nú tæplega tuttugu
þúsund og fólksfjöldinn stendur
í stað, því unga fólkið fer á brott
í atvinnuleit, þar sem eyjarnar
eru takmörkunum háðar. En
margir koma aftur seinna, og
enginn gleymir því að hann er
Orkneyingur, svo ef einhverjum
verður það á að kalla Orkneying
Skota er það illa séð. Land-
búnaður er aðalatvinnuvegur-
inn og þá helst nautgriparækt.
Eyjarnar eru flestar láglendar og
fremur grösugar, en hvergi sjást
nein tré. Athyglisverðir eru hinir
gömlu, hlöðnu grjótgarðar, sem
skipta landareignum bændanna,
og yfirleitt eru býlin fremur
forneskjuleg. Búskaparhættir
eru og að mörgu leyti gamal-
dags.
Margir halda eflaust, að
Orkneyingarsæki sjó í svipuðum
mæli og íslendingar, en svo er
ekki. Aðallega veiða þeir fisk til
eigin nota og svo humar, sem
mikið er af. í Hafnarvogi má t.d.
alltaf sjá hrúgur af humar-
gildrum á bryggjunum.
Kirkjuvogur heitir höfuð-
staður eyjanna og þar býr um
fjórðungur íbúanna. Bærinn er
miðstöð viðskipta og iðnaðar og
dregur nafn sitt af hinni
forkunnarfögru dómkirkju
Sánkti Magnúsar, sem ber höfuð
og herðar yfir aðrar byggingar.
Þar eru geymdar jarðneskar
leifar Sánkti Magnúsar og
Rögnvalds jarls, þess er lét
byggja kirkjuna. Skammt frá eru
rústir Biskupshallarinnar frá
tólftu öld og Jarlshallarinnar frá
sextándu öld, sem báðar eru
athyglisverðar. Minjasafnið í
Kirkjuvogi heitir Tankerness-
hús og er í gamalli byggingu frá
sextándu öld. Þar er margt
gamalla orkneyskra muna.
30 Vikan 14. tbl.