Vikan - 20.12.1984, Blaðsíða 23

Það er mikið vatn runnið til sjávar síðan, menn-
ingin hefur haidið innreið sína í gamla hverfið
með malbiki og greinilegri skipulagningu borgar-
yfirvalda. Enn liggur þó leið mín fótgangandi yfir
stokkinn því fyrir höndum er viðtal við gamlan
skólabróður. Hann var oft þrándur í götu því
skólasystur búsettar innar var ekki hægt að heim-
sækja nema lenda í k/ónum á Guðmundi, þar
skiptist stokkurinn þvers á kafla.
Núna er Guðmundur Emilsson orðinn virðuleg-
ur hljómsveitarstjóri með g/eraugu og alskegg.
Hefur ekki /engur tíma til að flæma burt hortugar
stelpur sem ekki vi/ja viðurkenna eignarrétt hans
á svæðinu. Ennþá fylgir honum þó sami kraftur
og fyrrum, enda vonlaust að halda uppi /slensku
hljómsveitinni með meða/mennsku að vopni.
dreymir um aö taka símann úr
sambandi, fara upp í sveit og
semja hljómsveitarverk. Á
unglingsárum tók ég tónsmíðar
mjög alvarlega, lærði meðal
annars hjá Þorkeli Sigur-
björnssyni. Flestir vinir mínir á
íslandi eru tónskáld og sama má
segja um vini mína í Bandaríkjun-
um. En ég er að öðru leyti af-
sprengi nútíma fjölmiölunar,
alinn upp með Mozart og Beet-
hoven í eyrunum. Ég skal samt
segja þér í trúnaði aö ég hef alltaf
átt erfitt með Beethoven. Hann
var snillingur. En persónuleikinn
er svo skýr í músíkinni — og ég er
ekki viss um að ég sé sáttur við
hann sem slíkan. En ég elska
Monteverdi.
Hljómsveitarstjórar
eru farandverkamenn
Eftir nám hér heima lá leiðin til
Rochester í New York, þá var ég
22 ára. Fyrst í Eastman School of
Music í University of Rochester og
síðan í Bloomington í Indiana þar
sem ég var í þrjú ár, en alls átta ár
erlendis. Kennarinn minn í síðari
skólanum sagði þegar hann frétti
af framkvæmdagleöi Islensku
hljómsveitarinnar hér heima:
„Þú hefur alltaf verið að reyna að
sigra heiminn, Guðmundur
minn.” Og flestir sögðu að ekki
væri hægt aö stofna hljómsveit og
láta hana nánast standa undir sér
strax. Og mér var ráðið frá því að
leggja út í þetta.
Mikill misskilningur hefur ríkt
um það hvernig hljómsveitar-
stjórar verða til. Þeir áttu til
skamms tíma að vera mjög
framandi og helst mjög þýskir til
að vera nothæfir. Þessir fordómar
eyddust á Italíu fyrr á öldinni með
miklum snillingi, Toscanini, og
síðar í Bandaríkjunum með
Bernstein. Asíubúar og frændur
okkar á Norðurlöndum tóku við
sér fyrir um 15 árum með miklum
og góðum árangri en við sofum
enn og höldum að okkur höndum.
En því er ekki að neita að
framandi hljómsveitarstjórar
hafa forskot, þeir hafa ákveðinn
varnarhjúp. Fólk segir ekki mn þá
„Þetta er hann Gummi á Soga-
veginum”. Einnig er erfitt þegar
hljómsveitarstjóri er lengi
með sama fólkinu — þá verða allir
leiðir og með tímanum verður
samstarfið líkt og lélegt hjóna-
band, þungir straumar og erfiðir
og kominn tími til að skilja. Oft er
betra að fara á milli staða, þá er
hver dagur eins og nýtt ástarævin-
týri — lífið sífelldir hveitibrauðs-
dagar. En fara svo burt í fyllingu
tímans og horfast ekki í augu við
grámyglu hversdagsins. Flestir
hljómsveitarstjórar sem ég þekki
eru farandverkamenn. Aö sinna
hljómsveitarstjórn á þennan hátt
er einmanalegt starf.
En við Islendingar getum
framleitt okkar stjórnendur
sjálfir. Það er afdalamennska að
segja að ekki sé hægt að berja
menn til biskups hér heima. Þetta
á við um alla tónlistarmenn,
einleikara, einsöngvara, tónskáld
og hljóðfæraleikara og síðast en
ekki síst stjórnendur. Það gerist
ekkert sjálfkrafa né heldur er
nokkuð dularfullt viö þetta. Lykil-
orðið er þjálfun! I stað þess að
þjálfa okkar eigin menn segjum
við við útlendingana: „Komið
hingað, við skulum veita ykkur já-
kvætt aðhald, tækifæri til að
stjórna og uppbyggjandi gagn-
rýni. Síðan getið þið farið út aftur
til ykkar heimkynna, veifað
gagnrýninni, væntanlega góðri,
veifað reynslunni, veifað sprot-
anum og gleymt okkur. ”
Tónsprotinn
varð að tölvu
íslenska hljómsveitin er stofnuð
til þess að berja fólk! Eins og áður
f sagði verður enginn óbarinn biskup
og hljómsveitin veitir mönnum
dýrmæta aðstöðu. Hún er stofnuð
sem vinsamlegur vettvangur fyrir
barsmíðar. Mitt markmið í lífinu
er aö geta starfað að minni list á
íslandi og með þessari hljómsveit
hefur annað fólk eignast hlutdeild
í draumi mínum, sem er því til
framdráttar á nákvæmlega sama
hátt. Draumar okkar eiga
samleið.
Líklega má segja að þessi
hljómsveit sé hugarfóstur mitt og
ég hef lagt öll mín lóð á hennar
vogarskálar. Þetta hefur verið
erfiður róður og stundum og oft
hefur mig langað til að pakka
saman — gerast farandverka-
maður, ábyrgðarlaus gagnvart
öllu nema sjálfum mér og tónlist-
inni. Ég hef vanrækt sjálfan mig
og mín málefni síðan ég kom hing-
að heim — það er kominn tími til
þess að líta aftur í raddskrárnar
og í eigin barm og rækta garðinn.
En það get ég alls ekki fyrr en búið
er að greiða niður neikvæðan
höfuðstól hljómsveitarinnar —
stofnkostnaðinn. Þegar við kom-
umst á núllið tökum við ákvörðun
um framhaldið. Þaö má segja að
ég hafi byrjað með tónsprotann aö
vopni en er nú skyndilega kominn
með tölvu í staðinn. Ég þekki
bókhald allvel núorðið, það er
góður skóli að reka hljómsveit. En
fyrr eða síðar er ég að vona aö
tækifæri gefist til að láta aöra
berja mig í stað þess að þurfa að
smíða bareflið sjálfur. Og þá
kemur í ljós hvað í mér býr.”
Texti: Borghildur Anna
Ljósm.: Ragnar Th.
að berja fólk"
45. tbl. Vikan 23