Vikan - 12.11.1987, Síða 34

Sambcmd
sjúldings
oglælmis
í læknisfræöinni eykst stöðugt fjöldi námsgreina og
umfang þeirra sem fyrir eru eykst aö sama skapi.
Eðlilega eru því takmörk sett hve mikið námsefni
menn geta numið á sex árum. Fræðilega séð mætti
segja að læknisfræðinámið hér á landi, að minnsta
kosti hið bóklega, sé tæknilegt. Siðfræði er ekki
kennd sérstaklega i læknadeild HÍ. Ýmislegt það, sem
hverjum útskrifuðum læknakandídat er nauðsynlegt
vegarnesti, verður hann að læra af sjálfum sér. Þar á
ég við að þekkja sjálfan sig, þekkja sjúklinginn og
samspilið þarna á milli.
Björn Logi
Björnsson
læknir
HEILSA
fslenskir læknanemar eru þó
svo vel settir, að í náminu hér á
landi fást þeir allnokkuð við
sjúklinga upp á sínar eigin spýt-
ur og kemur það sér vel í þessu
sambandi. Eftir nám í lækna-
deild hef ég unnið í fimm ár sem
læknir og er sumt það, sem ég
hér rita, fengið af þeirri reynslu.
Aðrar heimildir eru fræðigrein-
ar úr læknaritum, sem byggjast á
rannsóknum.
Sjúklingur ákveður
að fara til læknis
Yflrleitt hugsar maður sig vel
um áður en maður ákveður loks
að fara til læknis. Við lítum á
okkur sem heilbrigðar verur og
finnst það svo sjálfsagt, að við
hugsum ekki einu sinni um það.
Það eru því töluverð umskipti
að líta allt í einu á sig sem sjúk-
an einstakling. Ein algengasta
ástæðan er verkur. Önnur
ástæða er brostin aðlögun að
vinnu, fjölskyldulífi, íþróttum
o.s.frv. Nú á síðari tímum er
þekking á vissum sjúkdómum,
t.d. krabbameini, stóraukin.
Mönnum bregður í brún og
fyllast ótta við að frnna hjá sér
hugsanleg byrjunareinkenni
þess. Svo er að manna sig upp,
fara yfir það í huganum hvernig
maður ber upp umkvörtunar-
efnið og ímynda sér hverjar af-
leiðingar það getur haft. Margir
hætta við og fresta því að fara til
læknis. Ástæðan getur verið sú,
að slíkt myndi særa sjálfstæðis-
og hreystiímyndina. aðrir kvíða
fyrir því að heyra úrskurð
læknisins.
Valið stendur fyrst á milli
heimilislæknis og sérfræðings.
Það virðist eðlilegt að álykta, að
sérfræðingur hljóti að vita mest
um málið. Vitanlega er það rétt,
að sérfræðingur í tilteknu líf-
færakerfi heftir, í gegn um sína
menntun og daglegu þjálfun,
meiri þekkingu á því heldur en
heimilislæknirinn. Sjúklingurinn
getur, með því að leita beint til
sérfræðings, komist í bestu
hendur.
En stundum er val sjúklings-
ins óheppilegt. Tökum dæmi
um verk í ofanverðum kviði.
Hann getur átt uppruna sinn í
lungum, hjarta, nýrum, hrygg,
mænu, meltingarfærum og
víðar. Er það ekki svolítið undir
hælinn lagt hvort sjúklingurinn
ratar á „rétta“ sérfræðinginn
undir þessum kringumstæðum?
Því má ekki gleyma að heimilis-
læknirinn er sérfræðingur í að
greina þarna á milli og að sjálf-
sögðu er honum það ljúft, geti
hann ekki leyst málið sjálfúr og
um það semst, að vísa sjúklingn-
um til sérfræðings í viðkomandi
sjúkdómi. Þar að auki er
hagstætt, jafnvel nauðsynlegt,
að einn og sami læknirinn hafi
yfirsýn yflr öll heilsuvandamál
sjúklingsins. t sumum löndum
tíðkast að sérfræðingar eru ein-
ungis ráðgefandi aðilar en heim-
ilislæknirinn tekur í samráði við
sjúklinginn allar ákvarðanir.
Að panta tíma
Til að þú, lesandi góður, fáir
sem besta læknisþjónustu skaltu
panta tíma hjá lækninum frekar
en ræða við hann í síma. Góða
læknisfræðilega ráðgjöf er tæp-
lega hægt að veita á hlaupum á
spítalagangi, í síma, á götu eða í
veislu, svo eitthvað sé nefnt.
Læknirinn þarf að gefa sér tíma
til að fara í gegnum öll gögn
varðandi heilsu þína og sjúkra-
sögu áður en hann tekur
ákvörðun. Ef læknaritarinn
„treður þér inn á milli“ sjúklinga
á stofúna er heldur ekki von á
góðu, því læknirinn getur þá átt
það til að vera önugur, draga
fljótfærnislegar ályktanir og gefa
þér minna af sér en þú átt skilið.
Þetta Iögmál er ótrúlega seigt,
þótt læknirinn sé allur af vilja
gerður og forðist í lengstu lög
að gera nokkuð sem kynni að
draga úr góðu trúnaðarsam-
bandi.
Viðtalið
Til að greiða fyrir árangurs-
ríkri ráðgjöf og lækningu skaltu
áður gera þér grein fý'rir ein-
kennum sem þú hefur og öðr-
um atriðum sem máli skipta.
„Ég er með kvef.“ Þögn.
Þetta er dæmi um Iélega nýt-
ingu á tíma þínum og læknisins.
Segðu frá því hvenær kvefið
byrjaði, hvar þú finnur fýrir því
(í nefi, andliti, háisi, bak við
bringubeinið), hvernig slímið
er á litinn, hvort þú hetúr hita.
80—85% af sjúkdómsgreining-
um fást í viðtalinu sjálfu, ekki í
skoðuninni eða með rannsókn-
um.
Skoðunin
Slakaðu alveg á, vertu eðli-
leg(ur) og láttu lækninn segja
hvað þú þarft að gera til að auð-
velda skoðun.
Árangurinn veltur á því hvort
þú skilur hvað læknirinn er að
fara. Gættu þess að fá að heyra
um álit hans og fý'rirætlanir
varðandi rannsóknir, greiningu
og meðferð. Hann vill gjarnan
ræða um þessa hluti og er annt
um að vel fari á með ykkur. Ef
tímaáætlunin er að fara úr bönd-
unum (þú ert búin(n) að kynna
þér hversu langur tími þér er
ætlaður) skaltu bjóðast til að
koma seinna.
34 VIKAN