Vikan - 15.12.1988, Blaðsíða 43

m Lúk. 2.7.
>. að var ekki rúm fyrir þau í gisti-
húsinu.
Pað á víst ekki að loka dyrum heimil-
anna fyrir Jesú þessi jól. Svo vikum skiptir
höfúm við ýmist hlustað á jófaaugiýsingar
í útvarpinu, eða lesið þær í blöðunum.
Hvert leikfang, hver bók, já meira að segja
tóbakið, ilmvötnin, púðurdósirnar, alit
hefir hrópað um að opna fyrir sér um
jólin. Já, það hefir nú verið sitt af hverju,
sem átti að opna fyrir.
Einu sinni var ung stúlka á ferð. Löng
leið um fjöll og daii hafði rænt hana veik-
um kröftum. Hún var nærri lömuð á sál og
líkama. Þá hafði tíminn áður en ferðin
hófst verið ennþá hræðilegri. Þetta var
ógæfusöm stúlka. Hin stærsta ógæfa sem
talin var hafði einmitt hent hana. Hún var
trúlofuð samkvæmt venju, án þess svo
mikið sem þekkja mannsefni sitt má gera
ráð fyrir. Nálægt fimmtán ára gömul, guð
minn góður, trúlofúð í föðurgarði og svo
með barni, sem algjörlega var vafi á. Slíkt
athæfi var talið til dauðasektar. Það var val-
mennið, sem átti að verða maðurinn
hennar, sem bjargaði henni frá fangelsi,
glötun, opinberri smán, grýtingu, hræði-
legum dauða. En gat hún þá elskað hann?
Og svo dómar fólksins um þetta veslings
ógæfubarn. Við þekkjum þá enn við svip-
uð tækifæri. Við þekkjum eitrið sem tekst
að koma í sárin, svo þau svíða og brenna.
Jafnvel tár hins fyrirlitna ógæfubarns eru
svívirt. Já, það var merkiiegt með hana
Maríu, sagði fóikið nú, þetta var falfeg
stúlka af góðu fólki komin, alin upp í öllu
því besta sem þjóðarvenjurnar höfðu að
bjóða. En því verra, það var ægilegt hvern-
ig spiiling unga fólksins hafði grafið um sig
á síðustu tímum. Ekki síst eftir að róm-
verska setuiiðið settist að í Nazaret. Og að
fara svona með hann Jósef, þennan mann-
kostamann, það tók engu tali.
En um tárin hennar Maríu litlu, allt hug-
arangrið, sálarangistina, ófrelsið, þjáning-
arnar, vonlausu ástina hennar, um það
spurði enginn. Aðeins sparkað, hrækt af
vesalings blindum og skilningsvana bræðr-
um og systrum. Hin fyrstu jól áttu sannar-
lega sína skugga, dimma sorgarskugga
nærri örvæntingarmyrkur ungu svívirtu
móðurinnar, sem gaf okkur mestu gleði-
hátíð mannheima. Það var sannarlega búið
að úthýsa henni úr samfélagi mannanna,
löngu fýrir kvöldið góða í Betlehem, þegar
Jósef hjálpaði henni til að hreiðra um sig í
heyinu í gripahellinum. Það var ekki rúm
fyrir þau í gistihúsinu. Örfá orð svo fúll af
beiskju, svo logandi af sársauka. Skuggar
hinna fyrstu jóla. En María átti bjartar
vonir, stjörnur, sem allar voru bundnar
hinu ófædda lífi, sem nú þegar bærðist
undir hjarta hennar. Vonir um dýrðleg
dreymin augu, sem mundu brosa við
heiminum og gefa honum unað og frið,
fegurri framtíð en jafinvel spámennina
hafði dreymt um. Já, og engin hugsjón er
svo há, engin ósk svo djörf, að hún geti
ekki fæðst í ungu móðurhjarta gagnvart
ófæddu barni sínu. Og höfðu ekki spá-
mennirnir spáð um hinn verðandi konung,
friðarhöfðingjann, sem átti að koma og
leysa fjötrana af öllum hinum fýrirlitnu og
smáðu og gefa þeim nýtt frelsi, nýtt líf, nýj-
an heim, guðsríki? Gat ekki verið, að nú
ætti hann að koma? Einmitt af því engin
stúlka hafði fengið harðari dóma, engin
verið hraktari en hún.
Svo átti hann að vera af voldugu kon-
ungsættinni. Var hún ekki einmitt af ætt
Davíðs, skáldkonungsins milda, góða en
synduga?
Nú var synd hans og sorg þessari stúlku,
sem engdist af kvölum í jötunni alveg sér-
stök ffó og blessun. Hann, þessi mikli for-
faðir, hetjan, hann var líka bágstaddur
maður. Þetta varð eins og geisli um óræð
myrkur hinnar fyrstu jólanætur. Og stúlk-
an í jötunni, hún átti trú á, að hinn heilagi
í ísrael mundi blessa hana. Hún hafði átt
svo dýrlegar vitranir. Einmitt eftir að
kunningjar hennar og vinir höfðu snúið
við henni bakinu, með kuldaglotti vand-
lætingarinnar, þá hafði hún fúndið svo
glöggt nálægð dýrðlegra heima, yndislegra
brosandi vera. Stundum hafði henni virst
sem hún skynjaði himininn gegnum tár sín
og óumræðilega fagran söng gegnum
ekkann.
Og svo kom hann. Litli hjartans vinur-
inn. Grátur barnsins blandaðist engla-
söngnum í vitund móðurinnar. Og allt í
einu birti.
Ljómi augna hans hrakti myrkrið á
flótta. Móðirin unga sá dýrðlega sýn. Hún
sá himnana opnast. Hún heyrði englana
syngja. Hún sá fegursta skraut, sem prýtt
getur mannleg listaverk. Hallir, kirkjur,
málverk, sýningar, hljómlist, sálma, ljóð,
bænir. Allt þetta honum til dýrðar sem var
að fæðast þarna í jötunni. Fegursta orða
mælt, mannanna, hljómaði fýrir eyrum
hennar. Hún sá eymdinni breytt í auðlegð,
hreysinu í höll, sorginni í sælu, styrjöld í
frið, hún sá hvarvetna gleðibros í gegnum
tárin. Hún sá ríki guðs á jörðunni. Þar sem
allt var gert æðst, sem áður hafði verið
úthýst. Og þarna í dýrðlegasta musterinu
var hún sjálf, fyrirlitna, fátæka bóndastúlk-
an úr Nazaret, orðin að æðstu drottningu,
hinni sígildu hugsjón hins æðsta í heimi,
móðurástarinnar. Þannig eru vegir Guðs.
Þetta er eða virðist fjarstæðast allrar fjar-
stæðu, en er þó orðið dásamlegur veru-
leiki, jólin.
Og þó hefir kannski enginn séð alla
þessa dýrð í réttu ljósi nema útlagamóðir-
in í jötunni.
Ennþá er heimurinn jólalaus, af því að
hann úthýsir henni og barninu hennar.
Enn er til hugsunarhátturinn harði og
miskunnarlausi, sem dæmir og grýtir og
hrekur brott hlýjuna, ljósið og fegurðina
úr sálum og umhverfi mannanna. Ennþá er
hinn smáði og valdalausi og fátæki hrakinn
og píndur, enn er hinu góða, viðkvæma og
blíða úthýst með háðglósum og grimmd
skilningslausra steinhjartna. Ef til vill hafa
skuggarnir sem skyggja á jólaljós barnanna
aldrei verið dekkri á Norðurlöndum en
einmitt núna.
Jafnvel hér á landi allsnægtanna finnst
mér allt vera boðið velkomið um jólin,
nema hjartafriðurinn, einlægnin, sakleysið.
Þar er þetta barnslega yndi að verða úti í
nákulda verslunarsamkeppninnar, okurs-
ins og tískunnar.
í öllum ofúrgnægtunum finnst mér svo
óumræðilega fátæklegt um jólin af þessum
dásamlega yndisleik, sem jólin áttu í fátæk-
legri sveitabaðstofu. Ég skal segja það
hreinskilnislega, að mér flnnst ómögulegt
að gefa mínum börnum slík jól, sem mér
voru gefln. Og þó virðist allt benda til að
svo ætti að geta verið.
En skuggar hégómans og nautnanna,
vellystarinnar, tildurmennskunnar eru svo
ásæknir, að jólin mín heima sem ég þrái að
gefa ástvinum flestu öðru fremur, eru eins
og stjörnur bak við ský. Og mig vantar loft
til að þoka skýjunum frá.
Ég veit svo vel, að tildurmennska tutt-
ugustu aldarinnar á íslandi er að loka fyrir
jólabarni hjartnanna, um leið og opnað er
fyrir öllum hávaðanum, gjöfúnum, glysinu
og glaumnum. Þar er ekkert rúm fyrir
hann. Ekki heldur fyrir hinn smáða eða
hina hrjáðu, sem almenningsálitið hefur
dæmt til grýtingar.
Þess vegna skora ég á ykkur öll, sem eig-
ið börn, — reynið að gefa þeim friðsælu
jötunnar fremur en glaum hallarinnar. Það
verður framtíð þjóðarinnar heillavæn-
legra. Opnið þeim innsýn í eilífðarheima
himneskrar dýrðar, þar sem engilbörn ást-
ríkis, drenglyndis og trúar fá að vernda
hjartahreinleikann og sakleysið. Látum jól-
in kenna okkur öllum að leggja niður
dómsýkina, óheillaspárnar og samúðar-
leysið. Engin hátíð, ekkert sýnir betur, að
Guðs vegir er himinhátt yflr vegum
skammsýnna manna, heldur en atburður-
inn í jötunni fyrir 1944 árum. En umfram
allt látum jólasöguna kenna okkur að út-
hýsa ekki fegurðinni, kærleikanum og
sannleikanum, kenna okkur að úthýsa ekki
guði. Hann kemur stundum og englar hans
í allt öðrum klæðum og á öðrum vegum
en unnt er að hugsa sér fyrir eigingjarna
og óvitra sál.
Krjúpum á kné við jötuna og játum í
auðmýkt hrokann og mikillætið og finnum
ljóma jólanna vefja okkur himneskri gleði,
sem unnt verður að gefa viðkomandi kyn-
slóðum, til þess að ekki komi þær í þau
ystu myrkur, sem nú byrgja flestum hið
sanna jólaljós, annað hvort með hatri eða
hégóma. Látum skuggana hverfa. Bráðum
hafa menn átt jól í 2 þúsund ár.
Þó er enn þá braut og synd.
Þó svo margra augu blind.
Ó, Jesú, enn þig enginn fann,
sem ekki þekkti kærleikann.
Þín kærleikstrú er lífsins ljós
von líkn og frelsi viska og hrós,
þeim sannleik kveð ég sigurljóð
og seldi fús mitt hjartablóð.
27. TBL. 1988 VIKAN 43