Vikan - 15.12.1988, Blaðsíða 59

Skuggi
jólanna
Frh. af bls. 42
Minnti þennan göfuga vin
minn á orð mín á vígsludegi, að
ég mætti láta skynsemi og sam-
visku mína drottna yfir bókstaf
og erfikenningum eða auðsæjum
mannasetningum í boðskap
mínum.
Að síðustu sagði ég þau orð
um þetta, sem honum virtist líka
mjög vel:
„Þið megið algjörlega ráða því,
hvort ég verð þarna í starfi leng-
ur eða skemur. Samt vildi ég
heldur að leitað væri álits ann-
arra safhaða á ræðunni. Hún var
nú einnig flutt á Stokkseyri.
En ég vil fyrst um sinn hvorki
lesa „ljóta bréfið" né sjá nöfh
þessara sóknarbarna minna. Ég
mun heldur aldrei láta þau gjalda
þess né njóta, þótt ég fai vit-
neskju um þau, verði ég lengur í
starfi. Svo mun ég reyna að lifa
svo enginn trúi þeim og án allra
ásakana og andúðar í þeirra
garð.“
Þetta svar mitt virtist biskupi
líka ágætlega. Margt fleira bar á
góma. En aldrei minntist hann á
þctta málefni meira. Sama mátti
segja um söfnuðinn, þótt oft
kenndi ég kala og misskilnings.
Ein ágæt fjölskylda bauð mér
að kaffiborði veislubúnu um
þetta leyti. Hún átti heima á
miðjum Eyrarbakka og sýndi mér
alltaf sanna vináttu.
Þar var ég spurður um ræðuna.
Og þá einkum, hvort Jósef hefði
ekki verið faðir Jesús, því auðvit-
að hefði samferðafólk Maríu og
ffæðimenn þjóðar og laga ekki
trúað umsvifalaust að hann hefði
orðið til öðruvísi en önnur börn,
svona líkamlega séð.
Ég las þarna fyrstu blaðsíðu
Nýja-Testamentisins og benti á,
að þar sé einmitt sagt, að af því
að Jósef var vænn maður, vildi
hann ekki gera henni opinbera
smán (eins og fólk orðar þessi
mál). Ætlaði því að skilja við
hana í kyrrþey.
í því felst mikið mál og hræði-
leg hætta, sem hún hlaut að taka
ein.
Allt ffam á okkar daga eru slík
ástarmál hræðileg hneyksli og
glæpsamleg í Arabalöndum.
Mætti þar minna á dauðadóm
nú á dögum yfir konungborinni
stúlku sem trúlofaðist Banda-
ríkjamanni án leyfis afa síns. Um
það var gerð kvikmynd sem var
svo viðbjóðsleg, að henni var
hafnað til sýningar hér á íslandi.
Það bregður upp augnabliks-
mynd af þeirri hættu, sem María
litla í Nazaret komst í kast við.
Auðvitað sagði ég ekkert um
þann atburð, sem orðinn er fyrir
fáum árum. En ég útskýrði fyrir
veislugestunum aðstöðuna og
hinar ströngu refsingar og siða-
reglur gyðinga, sem gerðu meira
að segja tilraun til að hrinda
drengnum, sem þarna fæddist
ffam af björgum heima í Nazaret,
eftir að hann hafði flutt þar sína
ffægustu ræðu, sem ailir dáðust
að, nema þessir refsiglöðu sið-
ferðispostular. Þá varð hann að
flýja að heiman og niður til Kap-
ernaum í Galíleu. Þar var trú-
ffelsi samkvæmt rómverskum
lögum. Og einmitt þess vegna
gat hann flutt kenningar sínar
þessi þrjú síðustu æviár, sem
hann bjó hjá Símoni Pétri, vini
sínum, og öðrum frægum fi-
skimönnum í Kapernaum.
Mér fannst mikið til um hjarta-
hreinleika og skilning þessara
gestrisnu vina. Gleymi því ekki
þessu veisluboði.
Mér fannst þá og off síðar, að
fólkið fyrir vestan tæki öliu í trú-
málum á allt annan og frjálslegri
hátt en á ströndinni. En sem bet-
ur fór breyttist það mikið þenn-
an áratug, sem við unnum saman,
þótt aldrei væri deilt um trúmál
opinberlega, enda mátti hver
hafa sína skoðun með fúllri virð-
ingu minni.
Ég dæmi hvorki né fordæmi
neinn í trúmálum fremur en
stjórnmálum. Þar varð hver að
njóta frelsis til að vaxa að visku
og í sannleika.
Samt kom einn maður til að sjá
og lesa ræðuna þennan sama
vetur. Það var vinur og náms-
bróðir í guðfræðideildinni
nokkrar vikur síðasta námsvetur
hans.
Það var Sigurbjörn Einarsson,
síðar biskup í aldarfjórðung
starfsævi minnar „í stól“. Ekki
lauk hann beint lofsorði á
ræðuna, en taldi hana mótaða af
einhverju atviki hversdagsins í
ástarmálum mér vitandi eða óaf-
vitandi. Auðvitað skildi hann að-
stöðu þarna og þá hættu, sem
ógnaði Maríu, efjósef hefði ekki
bjargað henni.
Sigurbjörn var að mér fannst
bæði vitur maður, lærður og
góður. En hann var að mínu litla
viti alltof háður helgisiðum og
erfikenningum kirkjunnar, játn-
ingum og mannasetningum, þótt
hann hlyti að vita og greina
betur.
Hann var í sannleika sagt
„hlýðinn kirkjunnar þjónn“.
Aldrei iðraðist ég þeirrar
ákvörðunar, sem ég lýsti yfir hjá
biskupi um bréfið og höfúnda
þess. Þar varð fljótlega svo sem
ekkert hefði skeð, að öðru leyti
en því að meðhjálparinn, Guð-
mundur Þorláksson, skólastjóri
sagði lausu starfi sínu við altarið,
og kom vart í kirkjuna ffamar,
flutti suður næsta ár.
En hann minntist aldrei á jóla-
ræðuna, hvorki þá né síðar.
Samt kom fýrir að samstarfs-
fólk í sóknarnefnd og kirkju
hreytti að mér í hálfkæringi, að
„ég þyrfti að læra betur". En
ávallt tókst að láta það sem vind
um eyru þjóta.
Að loknum starfstíma í kirkju
Bakkans var ég í sannleika sagt
kvaddur með kærleikum og
virktum, gjöfum og mikilli virð-
ingu og þökkum, ekki þó síður
fyrir afstöðu mína til leikfélagsins
og barnanna, bæði í skóla og
stúku. Þar virtust allar villu-
kenningar alveg úr sögunni.