Vikan - 25.02.1993, Blaðsíða 34

entspróf svo ég fór til Svíþjóö-
ar. Eg vann þar um sumarið
og lét þýöa öll mín þrófskírt-
eini upp á sænsku og hugsaði
sem svo: Ef ég kemst ekki í
skóla, þá bara fer ég aö vinna
sem prentmyndasmiður. Þaö
var töluvert atvinnuleysi í Sví-
þjóö sumarið 1967, sérstak-
lega í þessari grein því offset-
ið var aö ryöja sér til rúms. Ég
heföi orðið að umskóla mig
yfir í offsetljósmyndara eöa
filmugeröarmann, sem ég
ekki geröi - fór bara aö vinna
alls konar vinnu, meöal ann-
ars í grjótmulningsverksmiðju
og sem uþþvaskari á veitinga-
stööum. Samtímis sótti ég um
inngöngu í Valands konsthög-
skola í Gautaborg, sem heyrir
undir Gautaborgarháskóla, og
inn í hann komst ég svo.
Þaö þótti gott því ekki voru
margir teknir inn. Nemendur
voru um sextíu og þar er ég í
fimm ár í grafíkdeildinni. Þetta
er fagurlistaskóli og nemend-
ur geta fariö á milli deilda,
höggmyndadeildar, grafík-
deildar og málaradeildar. Síö-
ustu árin þurfti maður aö ein-
beita sér að einhverju á-
kveönu og ég valdi grafíkina.
Á meðan ég var í skólanum
var ég ásamt nokkrum lista-
mönnum valinn sem fulltrúi
Svía á æskulýðsbiennal í
Ósló 1971. Það var afskap-
lega mikil upphefð að veröa
fyrir þessu vali og þaö sem
meira var - nefndin, sem valdi
fulltrúa Svía, var í Stokkhólmi
og merkilegt þótti aö hún
skyldi velja listamenn í Gauta-
borg. Fyrir valinu varö fimm
manna hópur sem haföi unnið
aö sýningu sem fjallaði um
umferðarmenningu eöa ó-
menningu og okkar verk var
valiö sem framlag Svía í Ósló.
Segja má aö á þessum
biennal í Ósló hafi mæst tvær
meginhreyfingar í listaheimin-
um um þetta leyti, annars
vegar fluxushreyfingin sem
var aö ryöja sér til rúms og
svo meira þjóðfélagslega
meðvituð list og þar í hópi
vorum viö frá Svíþjóö. Ég
man aö frá íslandi var þarna
SUM-hóþur sem í voru fluxus-
menn. Þaö er óvarlegt aö fara
aö skilgreina þetta nákvæm-
lega en í meginatriðum var
þaö svo aö fluxusmenn vildu
meina aö listin væri eitthvað
sem væri ofar öllum þjóöfé-
lagshræringum og óháö ein-
hverjum daglegum áherslum í
pólitík og ööru veraldlegu
vafstri. Viö aftur á móti aðhyllt-
umst þá stefnu aö listin ætti aö
taka þátt í og vera ábyrg í
samfélaginu. Þaö er svo sem
ekki alveg sanngjarnt aö segja
aö fluxushreyfingin hafi veriö
eitthvaö óábyrg. Fluxusmenn
töldu aö allt gæti verið list,
menn þyrftu ekki aö vera
voðalega læröir til þess aö
geta verið listamenn og ein-
földustu hlutir væru listaverk.
Aö námi loknu stend ég
frammi fyrir þeirri sþurningu
hvort ég ætli aö halda áfram
þarna úti eöa fara heim. Ým-
islegt pressaöi á mig aö vera
úti, meðal annars hafði ég
fengið sænsk námslán. Eigin-
lega var þá óskaö eftir að
maöur legði krafta sína áfram
LEIÐIN LÁ NORÐUR
Þegar Guömundur kom heim
um sumariö fór hann aö vinna
í byggingarvinnu og hugsa
sinn gang eins og títt er um
menn sem koma úr námi.
Hvað átti hann aö gera, búinn
að vera í níu ár í námi? Hann
fer aö leita eftir kennslu og
ræöir þá fyrst viö Hörð
Ágústsson, skólastjóra Mynd-
lista- og handíðaskólans, og
falast eftir kennslu hjá honum.
„Hann tók mér afskaplega Ijúf-
lega eins og hans var von og
vísa. Hann sagöi mér frá þvi
aö á Akureyri væri hópur
úllFÉLAúlO
í sænskt listalíf. Ég hugsaöi:
Ef ég stoppa hérna í eitt ár í
viöbót þá verö ég áfram í Sví-
þjóð. Eftir aö hafa lokið þess-
um skóla, sem er afskaþlega
virtur í sænsku listalífi, stóöu
mér til boöa ýmsir kostir eins
og öörum nemendum hans.
Margir aöilar vildu styrkja og
styöja viö bakið á okkur með
sýningahaldi og ööru en ég
vildi frekar fara heim. Það hef-
ur verið blanda af einhvers
konar heimþrá og skyldu-
rækni viö aö leggja mitt af
mörkum til myndlistarinnar."
manna aö leita eftir kennara.
Nýstofnað var félag áhuga-
málara á Akureyri. Þetta voru
miklar driffjaörir hérna í bæn-
um, opinberir starfsmenn og
menn sem unnu hingaö og
þangaö og máluðu - og höföu
mikinn áhuga á myndlist.
Sumir höföu fengið einhverja
menntun en aörir ekki. Þeir
réöu mig hingað í samvinnu
viö Námsflokka Akureyrar og
ég lét tilleiðast gegn því aö ég
fengi fullt starf. Ég kenndi hjá
Námsflokkunum, á námskeið-
um i lönskólanum og valgrein
▲ Listagil
Guömund-
ar Ár-
manns.
í Menntaskólanum á Akureyri.
Þetta gekk afskaplega vel,
mikil aösókn og ég kenndi al-
veg feikilega mikiö.
Árið 1972 stofnuðum viö
myndlistarskóla, Myndsmiðjan
hét hann. Á þessum árum var
ég mjög pólitískur, rak áróður
hér mikinn og var heilmikið í
pólitíkinni hérna. Ég var mjög
vinstrisinnaður.“
Áöur en Guðmundur fór til
Svíþjóöar var hann ekki þóli-
tískur að eigin sögn. Heima
hjá honum haföi pólitík þó
alltaf verið mikiö rædd. í
kringum hann var framsóknar-
fólk og alþýðuflokksfólk, auk
þess sem hann átti frændur
sem voru sjálfstæöismenn.
Mikil pólitísk umræöa á heim-
ilinu, þar sem voru átta systk-
ini, haföi samt ekki orðið til
þess aö gera Guðmund þóli-
tískan. Þó tók hann afstööu til
þess sem var aö gerast í
heiminum, til dæmis i Ví-
etnam og þá gegn Banda-
ríkjamönnum.
ORÐINN PÓLITÍSKUR
„Þannig fer ég aö hafa afskipti
af pólitík. Þetta þótti náttúrlega
ekki sómakærum Akureyring-
um gott þótt auðvitaö hafi fóik
skipst í hópa eins og gengur
og gerist. Eitthvað var nú fariö
að tala um að það væri ekki
hægt aö hafa skólastjóra fyrir
myndlistarskóla og við aö
kenna börnum og unglingum
svona vinstrisinnaðan. Þaö
var ákveöiö aö reyna aö sjá til
þess aö ég færi nú aö gera
eitthvað annað en aö kenna.
Þeir sem stóöu aö skólanum
ásamt mér sögöu aö þaö yröu
nú einhverjir fleiri en ég sem
myndu sækja um skólastjóra-
stöðuna. Þegar ég sá hvað
var um aö vera ákvaö ég aö
gera eitthvað annað og fór aö
vinna verkamannavinnu í
bænum. Þaö féll vel inn í hug-
myndafræðina.
Ég er þó alltaf aö fikta við
að mála og teikna fólk þar
sem ég vinn. Smám saman
fer ég aö snúa mér meira aö
myndlistinni og held sýningu á
Kjarvalsstöðum í tvígang og
smátt og smátt sný ég mér
aftur aö myndlistarkennslu. Þá
er búið að fyrirgefa stráknum
þennan ungæöishátt. Ef til vill
hefur maöur veriö farinn aö ró-
ast eitthvað líka og kominn
með víöari sjóndeildarhring.”
Listamaöurinn neitar því
ekki aö þaö hafi kannski orðið
honum til góðs aö veröa ekki
skólastjóri í þetta sinn. Þaö
heföi ef til vill heft hann á lista-
brautinni. „Jú, þaö má vel
vera, ég er ekki frá því. Þó svo
34 VIKAN 4. TBL. 1993