Vikan - 05.03.1994, Blaðsíða 58

AFENGISBOL
■ „Ég hef
komið inn i
11 og 12
ára bekki
þar sem
margir og
jafnvel allir
nemendur
seg jast hafa
drukkið
bjór."
■ „í tengsl-
um við sím-
ann hef ég
rætt við for-
eldra sem
búa við
þann vanda
að eiga
börn sem
eru að
verða
áfengi eða
öðrum fíkni-
efnum að
bráð 13, 14
eða 15
ára."
■ „Engin
takmörk eru
ffyrir því
hvað ungl-
ingar geta
tekið sér
ffyrir hendur
í því skyni
að práfa
eitthvað
spennandi."
FRH. AF BLS. 23
okkar bindindismanna sem taldir
eru vera miklir öfgamenn. Land-
spítalinn stóð nefnilega fyrir rann-
sókn á bjórdrykkju meðal ungl-
inga, bæði fyrir og eftir nýju lögin,
því að bjór hefur alltaf verið
drukkinn hér á landi í einhverjum
mæli þótt hann hafi ekki verið
leyfður. Könnunin var annars
vegar gerð ári áður en nýju lögin
gengu í gildi og aftur þremur ár-
um síðar. Þá kom í Ijós að þjór-
drykkja unglinga 13-15 ára hafði
aukist um meira en helming en
ekki eins mikið hjá 15 ára og
eldri. Ég hef komið inn í 11 og 12
ára bekki þar sem margir og jafn-
vel allir nemendur segjast hafa
drukkið bjór þó að þeir geri það
ekki um hverja helgi. Ég held að
bjórinn hafi gert það að verkum
að unglingar byrji að drekka enn-
þá fyrr en ella.
Þá erum við komin að þætti
foreldranna því að í Ijós kemur að
oft eru ungir krakkar að drekka
bjór með samþykki foreldra, allt
niður í 11-12 ára. Margir virðast
standa í þeirri trú að bjór sé ekki
áfengi.“
VEIT EKKI HVORT ÞÆR
DUTTU í ÞAÐ
- Er rödd þín og samstarfs-
manna þinna ekki heldur mjó-
róma á móti öllum áróðrinum í
þjóðfélaginu um ágæti áfengis-
ins?
„Áfengisvarnarráð hefur á sín-
um snærum aðeins einn starfs-
mann í fullu starfi sem heimsækir
alla skóla landsins. í tvo mánuði
á ári bætist annar við í hlutastarf.
Ég spyr á móti: Hvernig væri
ástandið ef maður væri ekki á
ferðinni meðal barna og ungl-
inga?
Ég hef brugðið á það ráð að
taka fyrir ákveðin landsvæði og
skóla og sinna þeim vel í stað
þess að vera víðar með óhnitm-
iðað starf.
Menn deila um hverjir eigi að
sjá um áróðurinn, hvort hann eigi
að vera utanaðkomandi eða
hvort kennarar eigi að annast
hann að einhverju leyti. Við höf-
um reynt að fara í sama skólann
tvisvar á ári. Ég held að það skili
betri árangri heldur en til dæmis
að heimsækja skólann einu sinni
á þriggja eða fjögurra ára fresti.
Árangur af forvarnastarfi er
ekki hægt að mæla. Ef ég ræki
meðferðarstofnun gæti ég farið
með þig niður á Lækjartorg, setið
þar með þér í svona klukkutíma
og bent þér á ýmsa karla og kon-
ur og sagt: „Sjáðu þennan, hvað
hann er vel á sig kominn. Hann
var í meðferð hjá mér og það er
með ólíkindum hvað hann hefur
tekið sig á og staðið sig vel.“ Ég
get ekki bent þér á ungling og
sagt að þessi sé nú svona prúður
og góður vegna þess að ég hafi
lesið yfir honum í 10. bekk og
hann hafi greinilega ekki þorað
að drekka síðan.
Einu sinni var ég í heila viku í
einum landshluta og vann þar
með formanni skólanefndar eins
skólanna. Við fórum í fimm eða
sex skóla frá mánudegi til föstu-
dags. Þegar við vorum að koma
út úr síðasta skólanum sagði
hann við mig: „Heyrðu, heldur þú
að það sé eitthvert gagn í því að
koma til þeirra annað eða þriðja
hvert ár og ræða við þau í eina
eða tvær kennslustundir?" Ég fékk
ekkert tækifæri til að svara honum
því að í þann mund komu þrjár
stúlkur út á hæla okkar og kölluðu
til mín: „Heyrðu manni, er alkóhól-
ismi arfgengur sjúkdómur?"
Ég gat ekki svarað því að
skólanefndarformaðurinn sagði
að bragði: „Af hverju eruð þið að
sþyrja?" Hann hætti ekki fyrr en
hann fékk svarið sem var að um-
ræðan inni í bekknum hefði vakið
þær til umhugsunar um hvort
alkóhólismi gæti verið ættgengur.
í Ijós kom að stúlkurnar áttu for-
eldra sem voru óvirkir alkar og
þær fóru að velta þessu fyrir sér.
Skólanefndarformaðurinn svaraði
stúlkunum á þá leið að margt
benti til þess að þessi tilhneiging
væri arfgeng og því hefði hann
ákveðið, þegar hann var ungur,
að láta áfengi eiga sig því að fað-
ir hans hefðí verið óvirkur alki og
hann vildi ekki verða eins og
hann. Með þetta í veganesti fóru
stúlkurnar.
Eftir þessar umræður sagði
skólanefndarformaðurinn við mig:
„Þú þarft ekki að svara sþurning-
unni sem ég lagði fyrir þig áðan
þess efnis hvort þú teldir eitthvert
gagn af þessu."
Ég veit ekki hvort stúlkurnar
duttu í það á ballinu um kvöldið.“
SÍMARÁÐGJÖF Í
SJÁLFBOÐAVINNU
„í þann mund sem ég byrjaði i
þessu starfi voru foreldrasamtök-
in Vímulaus æska stofnuð. Við
aðstoðum þau eins og aðra hópa
eða samtök sem eru að vinna við
forvarnarstarf í áfengismálum.
Nú hefur þetta samstarf verið við
lýði í 5 ár og höfum við leitast við
að miðla samtökunum fræðslu og
vera þeim innan handar.
Fljótlega eftir að samtökin voru
stofnuð settu þau uþp neyðar-
síma ætlaðan foreldrum. Slíkt
kallaði auðvitað á mannskap og
fjármuni. Lyonsklúbburinn Freyr í
Reykjavík gaf samtökunum far-
síma en þá kom uþþ vandamál
þess efnis hver ætti að svara í
hann og vera jafnvel á vakt allan
sólarhringinn án þess að fá fyrir
það krónu. Ég hafði kynnst slíkri
þjónustu þegar ég vann á
Kleppsspítala, einkum þegar ég
var á næturvöktum og fólk
hringdi utan úr bæ vitandi það að
í þessu númeri hlyti einhver að
svara. Ég bauðst til að ríða á
vaðið og núna er ég búinn að
vera með þennan síma í 5 ár.
í tengslum við símann hef ég
rætt við foreldra sem búa við
þann vanda að eiga börn sem
eru að verða áfengi eða öðrum
fíkniefnum að bráð 13, 14 eða 15
ára. Þetta hafa verið allt upp í
1500 símtöl á ári. Það er geysi-
lega vandasamt að sinna síma-
þjónustu af þessu tagi. Slikt
krefst þess að maður sé inní í öli-
um mannlegum málefnum. Fólk
hringir ekki bara vegna þess að
unglingurinn er að koma heim,
blindfullur í fylgd lögreglu. Oft
varðar þetta hjónaband fólks og
margt fleira. Samtök, sem reka
svona þjónustu, geta ekki sagst
einungis afgreiða símtöl sem
varða unglinga 13-15 ára. Hvern-
ig eigum við þá að snúa okkur
þegar kona hringir sem spyr
hvað hún eigi að gera við karlinn
sinn sem hafi barið hana til
óbóta?
Maður þarf að vera vel heima i
meðferðarmálum og vita hvert
unnt sé að vísa fólki þvi sem
hringir. Við leysum ekki málin en
við getum vísað fólkinu þangað
sem það gæti fengið hjálp.“
EITRAÐIR SVEPPIR í
VEGGFÓÐRI
„í fyrra vetur hringdi í mig móðir
fimmtán ára pilts um miðja nótt.
Hún hafði vaknað og kikt inn í
herbergið hans til þess að athuga
hvort hann væri kominn heim.
Þegar hún sá að svo var ekki
kveikti hún Ijós og sá þá að mið-
stöðvarofninn var þakinn sveþp-
um. Hún fylltist skelfingu, aum-
ingja konan, sem hafði heyrt tal-
að um baneitraða
ofskynjunarsveppi sem ungling-
arnir væru að neyta. í ráðaleysi
sínu hringdi hún í neyðarsímann.
Hún spurði mig hvað hún ætti til
bragðs að taka. Ég sagði henni
að greinilegt væri að tilgangur
sonar hennar með að þurrka
sveppina væri sá að hann ætlaði
að borða þá. Ég ráðlagði henni
að ræða þetta við piltinn þegar
hann kæmi heim. Konan hringdi
aftur nokkru síðar og sagði mér
að hún hefði verið búin að henda
öllum sveppunum þegar sonur
58 VIKAN 2. TBL. 1994