Vikan - 24.05.1999, Page 24

Texti: Jóhanna Harðardóttir
Með aukinni neysiu á tiibúnum réttum eykst neyslan á E-efnum/aukefnum sem
við látum ofan í okkur. Getum við treyst því að þau séu ekki skaðleg?
/
slendingar eru þekktir
fyrir langan vinnutíma.
Tímaskorturinn og sí-
fellt meira og betra úrval af
tilbúnum réttum hefur
breytt neysluvenjum okkar
síðustu árin og aukið neyslu
E-efna að sama skapi.
E-efnin lengja endingar-
tíma neysluvörunnar og
innihalda kenrísk efni.
Sum þessara efna eru al-
gerlega skaðlaus mönnum,
en önnur geta beinlínis verið
hættuleg heilsunni.
Fullorðnir Bretar og
Bandaríkjamenn neyta milli
þriggja og fjögurra kílóa af
kemískum efnurn á ári sam-
kvæmt rannsóknum og
reikna má með að Islending-
ar séu Iitlir eftirbátar þess-
ara þjóða.
E-efnin eru svo mörg og
misjöfn að líkja má við
frumskóg og öll eiga þau
sameiginlegt að þau hafa
verið álitin óskaðleg þegar
byrjað var að nota þau þótt í
sumum tilfellum hafi annað
komið í ljós seinna.
Helstu aukaverkanir sem
sannast hefur að fylgi E-efn-
um eru asmi, margs konar
ofnæmiseinkenni, ofvirkni
og jafnvel krabbamein.
Tökum lítið dæmi um
neyslu á E-efnum:
Ef þú borðar pottrétt úr
pakka, drekkur gosdrykk
með matnum og endar mál-
tíðina með ís úr pakka get-
urðu verið viss um að hafa
fengið að minnsta kosti
þessar tegundir E-efna úr
máltíðinni: E-310, E-211, E-
330, E-338, E-120, E-401,E-
410, E-412, E-466 og E-471.
Mörg þessara efna geta
valdið ofnæmisáhrifum og
asma og það er álitið að E-
120 geti jafnvel valdið fóst-
urskaða hjá barnshafandi
konum.
Hvað eru E-efni ?
E-efnin sem blandað er í
mat eru í formi hvíts dufts.
Notkun þeirra er afsökuð
með því að þau séu náttúru-
leg, þ.e.a.s. að þau séu til í
náttúrunni í einhverri mynd.
T.d. má nefna að bensónat
finnst í berjum, fosföt eru í
öllum lifandi frunrum og
karótín í gulrótum. Gallinn
er bara sá, að dýrt og erfitt
er að vinna þessi efni úr
náttúrunni svo eftirlíkingar
eru framleiddar og þeim
blandað saman við mat í
þeirra stað.
Árið 1994 gaf Evrópu-
bandalagið út reglugerð um
notkun E-efna og sum lönd
hafa enn strangari reglur.
Þrátt fyrir þetta eru nrargir
næringarfræðingar mjög ef-
ins um að reglur séu nógu
strangar og vilja láta banna
mörg þau efni sem nú eru
leyfð og gera öflugar rann-
sóknir á öðrum áður en leyft
verður að nota þau.
Sætuefni og börn
Nokkur af þeim efnum
sem vekja ugg þeirra sem
hugsa mest um þessi mál eru
sætuefnin E-951 (aspartam),
E-952 (cyklamat), E-950
(acesulfamkalium) og E-954
(sakkarín). Þessi efni þykja
einkar varhugaverð þegar
þeirra er neytt af börnum og
barnshafandi konum, en
erfitt getur verið að forðast
þau þar sem þau er að finna
í vissum tegundum af
drykkjarvörum, sælgæti,
tyggigúmmíi, sultu og tann-
kremi.
Börn eru mjög sólgin í
sætt og rniklar líkur eru á að
24 Vikan