Menntamál - 01.12.1943, Síða 3

Menntamál Agúst—desember
XVI. ár. 1943
lijurn Sigf ilssun :
S;i£:m og börnin
(Brot úr erindi, fluttu á kennaraþingi 21 júlí 1943).
„Segðu okkur sögu“ — er orðtak barna. Það minnir okkur
á þreföld sannindi, sem oft eru vanrækt. En þau sannindi
má segja sem einfaldast þannig:
1. Börn hneigjast ákaft að sögum og sögunni.
2. Sagan er eltki um nútíðarmenn, sagan er ekki annað
en forfeðurnir upprisnir — með það, sem þeir höfðu á
höndum og í, framleiðsluhætti sína, arðskipting og annað,
sem vart verður skilið frá líkama þeirra né þjóðlíkama þá-
tíðarinnar.
3. Börn okkar eru ekki, nema a. n. 1., við nútíðarmenn
endurbornir, þau eru forfeöurnir endurbornir.
Einföld ályktun leiðir aftur af þessu, að fyrst börn okk-
ar eru forfeðurnir, eru þau líka hin endurrisna saga. Þess
vegna geta þau unnað sögunni heitar en við.
Þegar strákar, sem þekkja til Njálu, þykjast vera Gunn-
ar og Kári og berjast með prikum því til staðfestingar, er
það sannara en margan grunar. Sagan endurtekst þar í
smámynd, svo sannarlega sem blóðdropar frá Gunnari og
Kára eöa kyni þeirra eru í strákunum, eins og telja má
víst. Gamla eðlið fær að njóta sín ofurlítiö í prikabardaga.
Við þá útrás vakna stundum til lífs og meðvitundar enn
fleiri og æðri eiginleikar, sem Njála eignar þessum hetj-
um og voru vissulega eiginleikar margra forfeðranna. Er
þá ímyndun strákanna eins mikil blekking og virðist, að
enn séu þar Gunnar og Kári að skylmast, æfa fornmanns-
eiginleika sína til þátttöku í bardaga lífsins?
4