Menntamál - 01.12.1943, Blaðsíða 32

78
MENNTAMÁL
nú vera albata. Þó vill hann óður og uppvægur fá að gera
kraftaverk, en þeir sem viðstaddir eru meina honum það,
og er vantrú þeirra til fyrirstöðu eins og áður. Þá heldur
hann dómsdag yfir öllum viðstöddum og lætur hvern
hafa sitt, óþvegið, bæði prestinn og lækninn, föður sinn
og heimatrúboðsmanninn. Hann átelur þá harðlega og seg-
ir þeim að kreddur þeirra og bókstafsþrælkun, hræsni
þeirra og sjálfsdýrkun, séu andanum til tjóns. Hann krefst
þess, að þeir gefi sér máttinn, en þeir eru ófærir til þess.
Þegar allt virðist komið í óefni, kemur hin unga bróður-
dóttur hans, spyr hann, hvort hann ætli ekki að vekja
móður sína upp frá dauða og biður hann að flýta sér.
Loksins er þar einn, sem treystir honum, hann finnur
máttinn í sál sinni til að vinna kraftaverkið, skipar hinni
látnu konu að rísa upp, og viti menn — líkið reisir höfuðið
í kistunni og fer að tala. Með öðrum orðum, konan lifnar
við, en læknirinn heldur, að það sé bezt að leysa líkskoð-
unarmennina frá störfum, áhorfendur eru honum sam-
mála um það, og þar með endar leikurinn.
III.
Svona er þá efni sjónleiksins i fáum orðum sagt. Ekki
er að efa, að frómur er tilgangurinn frá höfundarins hendi
en sums staðar er hætt við, að hann missi marks hjá flest-
um. Þó eru persónurnar yfirleitt mjög ljósar og prýðisvel
gerðar. Skal þá fyrst nefna óðalsbóndann. Hann er mað-
ur með mikinn ættarhroka og ofstækisfullur í trú sinni
og lífsskoðun, koma þessi einkenni hans mjög skýrt fram
og eru ekki líkleg til mikillar samúðar. En á hinn bóginn
er hann hreinskilinn og heill í tilfinningum sínum, ást-
ríkur og umhyggjusamur og fyrirgefst því mikið.
Elzti sonur hans er geðþekkur maður. Hann er trúlaus
og dregur enga dul á það, tortrygginn í óhlutrænum efn-
um og tekur lítt af öllu, enginn flysjungur, en slíkir menn
vekja alltaf traust. Húsfreyjan á óðalinu, kona hans, er