Menntamál - 01.08.1972, Qupperneq 33

„Nei, heyrðu mig nú! Leikur í menntaskóla!"
má ég þá skjóta því inn að hér er um að ræða
rammasta alvöru„leik“. Þessi „leiknr“ drepur
hugsunina úr dróma, hvetur til hugmyndaflugs
og a/tekur manneskjuna.
Það liggur í augum uppi að það tekur tímann
sinn að læra lýðræði á þennan hátt. Sá tími fæst
ei' til vill ekki ncma á kostnað hefðbundinnar
menntaskólaþekkingar. (Leiklistarkennslan sýnir
þannig ótvírætt að þeir hafa á réttu að standa
sem nú halda því fram að ekki sé liægt að gera
hvorttveggja í senn: taka upp ný vinnubrögð og
halda sér við fyrri námsefnis- og kunnáttukröf-
ur.) Einhvers staðar verður að taka tímann — og
í umræðunum um skólamál er þetta kjarni máls-
ins. Margir munii eflaust spyrja livort við höf-
um ráð á þessu? Höfum við ráð á að taka tíma
frá hefðbundnum menntaskólagreinum til þess
að nemendur fái að „æfa sig í að lifa“?
Það er eindregin sannfæring mín að við höfum
ekki ráð á að renna hér af hólmi. Velntegunar-
þjóðfélag okkar verður að leyfa sér það sem til
þarf. Það er lýðræðisnauðsyn að sem flestir hafi
kjark og löngun til að tjá sig í mæltu máli —
fyrsta og fremsta samskiptatæki manna. En kjark-
urinn og löngunin, sem eru forsendur þess að get-
an þroskist, koma ekki af sjálfum sér þótt formleg
heimikl til tjáningar sé veitt — hvorki í samfélagi
skólans né í þjóðfélaginu. Skólar sem vilja stefna
markvisst að eflingu lýðræðislegrar hegðúnar
fflunu fljótt komast að raun um að þeir feimnu
og óframfærnu þegja eftir sem áður á þingi skól-
ans. Óttinn við aðrar manneskjur er mikill. Þess
vegna þarf skólinn á að halda námsgrein á borð
við leiklist, námsgrein sem getur veitt nemendun-
uni tækifæri til að öðlast öryggi og sjálfstraust
°g þannig átt sinn þátt í að leysa úr læðingi fram-
taksvilja og hugmyndaflug til skapandi starfs og
krítískrar hugsunar. Skapandi athöfn, hvort held-
ur í leiklist, myndlist eða tónlist, er ómissandi
þáttur í starfi skóla sem þykist stefna að alhliða
þroska nemendanna, að þroska manneskjunnar
ollrar. Ef í kennslunni er tekið einhliða lillit til
hæfileika nemendanna til vélrænnar þekkingar-
oflunar, lamast viljinn og hugmyndaflugið. Við
þurfum kennsluskilyrði sem geta átt sinn þátt í
að laða fram skapandi liæfileika — ekki vegna
þess að þjóðfélagið kalli hástöfum á starfandi
listamenn, heldur vegna þess að allir einstakl-
ingar verða að eiga þess kost, hver út lrá sínurn
eigin forsendum, að njóta sín gagnvart sjálfum
sér, náungum sínum og umheiminum öllurn með
því að þroska þá eiginleika sem skapandi at-
liöfn óumflýjanlega ýtir undir: kjark, hugmynda-
flug, sjálfsvitund, krítiska hugsun.
Nú þegar menntaskólinn á að fara í deigluna
og fá á sig nýja mynd með nýju skipulagi er á-
ríðandi að allir kennarar, hvaða grein sem þeir
kenna, taki afleiðingunum af því, að grein á borð
við leiklist gefur skólanum kost á að þroska
fleiri liliðar persónuleikans en mælanlega greind
eina. Með tímanum mun þessi grein geta átt
sinn þátt í að breyta þeim samkeppnis- og efn-
ishyggjuanda sem eins og stendur virðist ein-
kenna samfélag okkar.
Jóhann S. Hannesson þýddi úr
Den II<ftgre Skolen.
MENNTAMÁL
171