Heima er bezt - 01.08.1967, Side 19

Ritgerðasamkeppni „Heima er bezt . 1. verðlaun
HINRIK A. ÞÓRÐARSON:
FJÖREGGIÐ
A rnarfell hið mikla gnæfir hátt upp úr bláhvít-
/_\ um jöklinum og klýfur skriðjökulinn, sem
/ \ gengur fram beggja vegna, og teygir sig nið-
ur á sléttlendið, eins og tvö risavaxin skriðdýr,
sem brestur og brakar í við hverja hreyfingu.
Það er sumar og sól og heitur dagur að baki. Árnar
sem koma undan jöklinum, voru í morgun bjartar og
hjalandi, eins og litlir bæjarlækir, en velta nú fram
myrkar og torfærar, með þungum ólgandi straum.
Skuggarnir lengjast af fellinu mikla og falla á tjöld,
mörg tjöld ferðamanna, sem leitað hafa náttbóls við
blómskrýdda brekku, milli urgandi skriðjökla. Þetta
geta raunar varla talizt ferðamenn. Það er fólk að
skemmta sér, án áætlunar og erindis, utan þess að sjá
landið, eða sjá það ekki.
Á grundunum framundan eru hestar í höftum. Marg-
ir hestar í mörgum litum. Ólíkir að kostum og skap-
gerð. Gamlir hestar og þreytulegir, sem hengja höfuð-
in og sofa standandi. Ungir hestar með æskufjör í æð-
um, geta ekki kyrrir verið. Ýta við þeim næsta, til að
koma hreyfingu á stað. Sumir kljást eða vingsa tagl-
inu til að berja frá sér ósýnilega óvini.
Fólkið er sofnað í tjöldunum. Hér líður öllum vel.
Nóttin er hlý og björt. Ekkert hljóð heyrist, nema ein-
staka marr frá hrynjandi ísborgum.
Hollvættir öræfanna sofa ekki. Þeir renna gandi
um húmaðan næturhimininn, verndandi þá sem hvíl-
ast.
Hver ert þú, sem svífur á hvítum hesti um bláan
himingeiminn og gerir ónæði þeim sem sofa?
— Eg er huldan, verndari hestanna, gæti fjöreggs
þíns og allra manna sem þetta land byggja.
— Það fjöregg hefur þú illa varðveitt, enda lengst-
um óþarft.
— Lítið mannsbarn vélaaldar og velgengis. Þú þekkir
ekki uppruna þinn. Þekkir ekki sögu þjóðar þinnar.
Það er saga manna og hesta. Barátta við eld og ís. Níst-
andi snjó og sandbylji, ólgandi jökulelfur, hungur og
kulda. Barátta um líf og dauða, með sigrum og ósigr-
um. En einnig gleði og hamingju, undir sólroðnum
næturhimni með angan úr döggvotri jörð.
Viltu setjast á bak, fyrir aftan mig og líta svipmyndir
horfinna kynslóða? Nei, þú ert hræddur. Hræddur við
loftin blá. Kom þú þá undir hönd mér og vit hvað
fyrir ber. Hvað sérðu?
— Breitt skarð milli hárra jökla. Sandar og hraun.
Reyki af jarðhita ber við loft. Norðan við hraunið er
maður með vænan hest gráan og föxóttan. Hann bíður
þingreiðarmanna að norðan. Þeir koma margir saman.
Einn ber hraðast yfir. Reiðskjóti hans er hryssa, svif-
létt í spori eins og dansmær á leiksviði. Haldin fljótust
hrossa á íslandi. Biðinni er lokið. Mennirnir hittast og
ræðast lengi við. Þeim kemur saman um að ræða skjót-
leik hrossanna á sandinum norðan hraunsins og leggja
silfur undir.
Hrossin standa hlið við hlið og spretturinn hefst.
Þau hlaupa samsíða stuttan spöl. Þá hættir hesturinn að
hlaupa en hryssan svífur áfram í löngum, mjúkum
stökkum, eins og rádýr sem hremmir bráð, og hverfur
í rykmökk framundan. Sprettfærið er langt og þau
mætast á miðri leið. Fyrstu kappreið á Islandi er lokið
með sigri hryssunnar, og skeiðvöllurinn hlýtur nafn
eigandans. Veðféð er greitt af hendi. Digur sjóður af
silfri. Tuttugu kýrverð.
Hryssan er ekki ferðafær, svo mjög hefur sprettur-
inn gengið nærri henni. Eigandinn tekur söðulinn af og
leggur á annan hest, og mennirnir halda í suðurátt, inn
í úfið hraunið. Á skeiðvellinum stendur eftir fluglétt
hryssa. Hún hengir niður höfuðið og gengur upp og
niður af mæði. Gufu leggur af snögghærðum bolnum
og svitinn rennur niður sinabera fæturna, ofan í þurr-
an sandinn.
Maður á gráum hesti, föxóttum ríður fót fyrir fót,
stefnulaust, út í ókynni öræfanna. Blá skikkja bærist
fyrir mjúkum blænum. Það er ferð án áætlunar. Hon-
um er sama. Fjárlát hans er mikið, en það veldur ekki
mestum sárindum, heldur vissan um það að eiga ekki
lengur fráastan hest á íslandi, og hafa líklega aldrei átt.
Hann hefur glatað trú sinni, trúnni á hestinn sinn, því
hann hefur séð annan máttugri. Það er sárt, of sárt að
bera.
Af hverju vildi Faxi ekki hlaupa? Er það rétt, sem
Heima er bezt 275