Heima er bezt - 01.03.1970, Síða 17

HINRIK A. ÞÓRÐARSON:
r
/
PRESTUR I PISLARSTOL
II.
Nú verða þáttaskil í lífi Brynjólfs. Hann skilur við
Pétur, bróður sinn, en þeir höfðu verið mjög samrýnd-
ir, og þá vígist hann til Meðallands-þinga, 9. dag maí-
mánaðar 1875, 24 ára gamall. En þangað mun hann
ekki hafa farið til dvalar, enda brauðið ekki eftirsóknar-
vert. Dvaldi hann næsta vetur í Reykjavík, og lagði
nokkra stund á sögulestur og tungumál, aðallega þýzku.
Var hann talinn málamaður ágætur, en beztu námsgrein-
ar hans voru stærðfræði, landafræði og saga.
Svo var það 28. marz 1876 að séra Brynjólfur fær
Reynisþing í Mýrdal, og fer þangað um vorið. Var
hann þá ókvæntur og féll Mýrdælingum flestum vel við
hinn unga klerk. Varð hann brátt vinsæll í hinu nýja
umhverfi, og kirkjusókn ágæt. Þó bar þar nokkurn
skugga á.
Hjalti hét maður og var Einarsson, Jóhannssonar
bónda í Þórisholti, gáfu- og fræðimanns. Hjalti bjó
á Götum og var meðhjálpari við Reyniskirkju, en þó
enginn vinur Brynjólfs. Fór hann aldrei til altaris hjá
honum, en í þann tíma ríkti sá siður, að menn fóru að
minnsta kosti einu sinni á ári til þess að meðtaka hið
heilaga sakramenti, sér til sálubóta, og þótti sýna illt
innræti að vanrækja það. Líkaði presti þetta illa, og
magnaðist þar af óvild milli hans og Hjalta. Kom svo
að lokum að prestur vildi ekki hafa hann lengur með-
hjálpara sinn, og tilkynnti það sóknarnefnd og Hjalta,
að framvegis mundi hann ekki þiggja aðstoð hans við
messugjörðir, enda gæti hann ekkert af sér þegið og
sízt það sem hann þarfnaðist mest. Jafnframt þessu
skrifaði prestur Klémens bónda í Presthúsum og bað
hann að gerast meðhjálpari sinn.
Næsta sunnudag er messa skyldi í Reyniskirkju, kom
Hjalti eins og ekkert hefði í skorizt. Breiddi af mikilli
vandvirkni klæði á altarið og hringdi klukkum. Þegar
prestur kom til kirkju, spurði hann Hjalta hvort hann
hefði ekki fengið bréf frá sér, og játaði Hjalti því. Prest-
ur kvað þá upp úr með það, að ekkert yrði af messu,
ef Hjalti ætti að skrýða sig.
Klémens í Presthúsum var við kirkju, en gaf sig ekki
fram til starfans. Var ætlan manna að hann hafi óttazt
ofríki Hjalta og frænda hans, eða ekki viljað gera þeim
á móti skapi.
Þegar prestur sá að Hjalti ætlaði ekki að láta af starfi
sínu með góðu, gekk hann út úr kirkjunni og hélt heim
til bæjar.
Þennan dag var margt fólk við kirkju. Voru taldir
44 karlmenn, auk fjölda kvenna og unglinga. En til þess
að fólkið færi ekki erindisleysu með öllu, las Guðni,
bóndi á Reyni, úr postillu meistara Jóns Vídalíns, en
hvort að nokkur fylgdi sálmasöngur fara engar sögur af.
Enn um hríð gekk í allmiklu þófi milli Hjalta og
prests, unz biskup skarst í málið og losaði séra Brynjólf
við meðhjálparann.
Þegar séra Brynjólfur kvaddi söfnuðinn í Reynisþing-
um, hélt hann þrumandi ræðu, sem lengi var í minnum
höfð. Blessaði hann söfnuðinn og bað fyrir honum alla
vega. Þakkaði innilega, með mörgum fögrum orðum,
fyrir þýðleik allan og góðvilja við sig, og rómaði mjög
ágæti safnaðarins. í ræðulokin lýsti hann því yfir, að orð
sín næðu ekki til Skagnes- og Þórisholtsættanna, því
þær væru komnar af djöflinum.
Erfitt mun nú, eftir 90 ár, að fá sönnun fyrir því,
hvort frásögnin af þessu meðhjálparastríði er að öllu
leyti sannleikanum samkvæm. En hún er ein af örfáum
prentuðum heimildum sem til eru um séra Brynjólf, og
þótti því ekki rétt að geta hennar að engu.
Þetta eru fyrstu gletturnar sem samferðamennirnir
gerðu Brynjólfi, og áttu margar eftir að koma. Mun
þeirra nokkuð getið síðar. Svo fór þó jafnan sem í
fyrstu, að prestur hafði hinn meiri hlut í þeim við-
skiptum, enda átti hann oftast við að eiga sér ógreind-
ari menn.
Ekki er að efa að mikil hafa viðbrigðin orðið hjá hin-
um unga klerki, að flytjast úr margmenni og gerast
sálnahirðir úti á landi, þar sem honum var allt fólk og
starfshættir þess ókunnir. Hann var uppalinn í Reykja-
vík, á fágætu menntaheimili við allsnægtir og hafði ekk-
ert gert annað um æfina en stunda skólanám hér og er-
lendis, og þekkti því lítið til þeirrar lífsbaráttu, sem háð
var í hinum dreifðu byggðum landsins. Það þarf því
engan að undra, þó hugurinn hafi stundum reikað á
löngum vetrarkvöldum úr fásinninu til æskustöðvanna,
í glaðværan hóp skólafélaga og annarra kunningja.
Svo virðist þó sem Brynjólfur hafi furðufljótt aðlag-
azt kringumstæðunum, að sumu leyti, og alla æfi lá
honum gott orð til sóknarbarna sinna í Reynisþingum,
Heima er bezt 93