Heima er bezt - 01.08.1974, Side 24

Efri ?nyiidin: Cuzco-borg eins og hún lítur lit í dag. Mörg húsanna eru reist
á grunnum gömlu inkahúsanna. — Neðri myndin: Inka-baðið við Cuzco.
um hins mikla dals, og rís í hæðir frá
stalli til stallar — og öll er hún um-
lukin geysivoldugum grjótmúr.
Stærð einstakra steina grjótgarðsins
er með ólíkindum, vega kannske
mörg tonn. Grjótið er granít og
fengið úr grjótnámunum við Andu-
haylillas, sem er 37 kílómetra í
burtu. Hvernig inkarnir fluttu þetta
grjót á byggingastað er hinn mikli
levndardómur og reyndar óskiljan-
lengur. íbúar Perú á þessum dögum
þekktu hvorki burðardýr né vagna,
— þekktu ekki hjólið, merkustu upp-
finningu allra uppfinninga. Uxar og
hestar þekktust ekki heldur. Spán-
verjar komu með hestinn með sér.
Lamadvrið var eina húsdýrið og það
getur varla borið mann hvað þá
meiri þyngsli. Þó komst grjótið á
sinn stað þar sem það var höggvið til
og slípað og raðað upp í þennan
volduga grjótgarð. Vitað er að
byggingameistararnir notuðust við
frumstæðar vogarstangir og áhöldin
voru koparaxir, bronsmeitlar og
sleggjur með steinhömrum. Inkarnir
bjuggu sjálfir í leirhúsum. Efst uppi
yfir borginni, á þverhníptum hamra-
veggjum, reis mikil virkisborg,
Sacsayhuaman, sem lá á milli fljót-
anna Hualenay og Rodadero. í þessa
virkisborg varð aðeins komist eftir
bröttu einstigi sem höggvið var inn
í hamraveggina og endaði við þrjá
hringturna, þar sem hliðin voru úr
sverum palisander-bjálkum. Engum
óvini átti að vera fært þangað upp,
a. m. k. ekki þeim sem ekki þekkti
umsáturstækni stórskotaliðs.
í hringturni í þessari virkisborg
voru fjárhirslur inkanna sem
geymdu ógrynni fjár. Árið 1532
náði spánski ævintýramaðurinn og
ribbaldinn Francisco Pizaro inka-
höfðingjanum Atahualpa á sitt vald.
Hinn ólánsami inki reyndi að kaupa
sér frelsi með svimandi háu lausnar-
gjaldi, sem spánverjarnir kröfðust af
honum. Lausnargjaldið var svo mik-
ið að það fyllti herbergi sem var 5
metrar á lengd og 3ja metra breitt.
Pizaro sleikti út um þegar hann sá
gullið, bræddi það í klumpa, heilög
gullker og önnur dýrindi, deildi síð-
an ránsfengnum með kumpánum