Æskan - 01.05.1964, Blaðsíða 29

ÍSLENDINGA SÖGUR
Tóbakið
er
EITUR
CJkemmdimar, sem verða á lijartanu af
völdum tóbaksins eru fyrst og fremst
skemmdir á æðum, en vegna þess, hve mik-
ílsvert liffæri lijartað er og hvernig trufl-
ar>irnar koma í ljós sem hjartasjúkdómur,
t'r vert að geta þessara skemmda sérstak-
k‘ga. Tvær slagæðar næra hjartað, svokall-
;>ðar kransæðar. Sú vinstri nærir mestan
kluta vinstra afturhólfs, þar sem vöðvinn er
kykkastur og kröftugastur, vegna þess hve
•kikið reynir á hann við að dæla blóðinu út
meginæðina (aorta) um ullan likamann.
l'-f vinstri kransæðin lokast fær þessi hluti
kjartans ekkert blóð og hjartað hættir að
slá. Ef kvísi af henni lokast verður liluti af
' óðvanum blóðiaus og deyr og fer það eftir
því, hve útbreidd skemmdin er, hvort menn
lifa siíka lokun af.
Þegar kransæðarnar Ualka, er ávallt frek-
ar hætta við að blóðstorka setjist á vegg-
inn og verði til þess að stifla æðina. Reyk-
ingarnar íiuka greinilega á hættuna með
því að flýta fyrir kölkuninni í æðaveggj-
unum, hér sem aunars staðar. Er áberandi
hvernig kransæðar reykingamanna fara oft
snémma að kalka, svo að stundum tekur
æðin til að stiflast á fertugsaldri.
Áður fyrr voru stíflanir i kransæðum
sjaldgæfur sjúkdómur. í öllum löndum
heims var mjög sjaldgæft að sjá þennan
sjúkdóm um aldamótin siðustu, en nú er
hann orðinn einhver algengasti sjúkdóm-
urinn.
En áhrifin á hjartað gera venjulega vart
við sig löngu áður en kransæðarnar taka
til að stiflast. Ungt fólk, scm reykir til
muna, fær iðulega hjartslátt og verk fyrir
hjartað. Hjartslátturinn verður oft svo
mikill að sjá má hann utan á brjóst-
veggnum. Verkurinn fyrir hjartanu stafar
af samdráttum í hjartaæðunum, herpingn-
um, sem nikotinið framkallar, svo að æð-
arnar flytja hjartavöðvanum of litið blóð.
Þegar hjartavöðvinn verður að pina sig til
að vinna, án þess að fá nóg súrefni, sem
kransæðarnar eiga að flytja honum í ríku-
leguin mæli, liður vöðvinn af súrefnis-
skortinum, og það kemur fram sem verkur
fyrir hjartanu. Það er áminning um að
maður liafi reykt of mikið. En þessi ein-
kenni, sem ganga undir nafninu tóbaks-
eitrun, og eru það, því að þetta eru hrein
nikotinálirif, koma áður en æðarnar eru
farnar að spillast vei-ulega, og ættu þvi að
vcra lioll aðvörun um eituráhrif nikotíns-
ins, og hver sem ]>au fær, ætti að skoða
hug sinn alvarlega, hvort ekki væri holl-
ara fyrir hann að liætta að reykja, ekki að-
eins í bili, lieldur fyrir fullt og allt.
Seinna meir, þegar æðaveggirnir fara að
þykkna, er hætt við að menn fari að fá
kvalaköst fyrir lijartað, vegna þess að
þrengslin í æðunum valda þá blóðleysi,
scm stendur lengri tima. Venjulega fara
menn ekki að fá slík kvalaköst fyrr en á
fimmtugs- eða sextugsaldri, en þeir, sem
reylcja mikið eða eru sérstaklega næmir
l'yrir eitrinu, geta farið að fá slík kvala-
köst á fertugsaldri. Menn verða illa haldn-
ir af Jieim sjúkdómi, þvi að kvalirnar geta
orðið miklar og lijartakvöl með þeirri
dauðans angist, sem henni fylgir, er sjúk-
dómur, sem flestir vilja forðast, en þegar
hún er farin að gera vart við sig, óska
menn að þeir liefðu aldrei reykt.
Reynslan sýnir, að ef menn halda áfram
að reykja eftir að þeir eru farnir að fá
kvalaköst l'yrir hjartað, mega þeir húast
við, að hver sígaretta, sem þeir reykja,
framkaRi slíkt kvalakast. Þá fer að verða
sjálfhætt. Löngu áður en menn fara að
finna til fyrir lijartanu, er liægt að sýna
fram á það með rafritara, að sígaretturnar
draga úr blóðrásinni til hjartans og liafa
spillandi áhrif á starfsemi þess.
Sætt Þorsteins stangarhöggs
ok Bjarna frá Hofi.
„Bjarni mælti þá: Þat mun ilt
kaup, at taka glæp með miklu happi.
Ætla ek mér fullgoldit fyrir þrjá
húskarla mína þik einn, ef þú vilt
inér trúr vera.
Þorsteinn mælti: Orðit hafa mér
svá færi á þér í dag, at ek mætta
svíkja þik, ef ógæfa mín gengi ríkar
en gæfa þín, og mun ek eigi svíkja
þik.“
Þorsteins þáttur stangarhöggs.
FELUMYND
Marzbúar eru að gera innrás til jarðarinn-
ar, og sá fyrsti þeirra hefur komið út úr
hinum fljúgandi diski, sem þeir hafa til
flutnings á liði sínu. Hermenn þeir, sem
jarðarbúar hafa sett til varnar, finna ekki
þennan Marzbúa. Hvar er Marzbúinn? Get-
ið þið fundið hann?
177