Æskan - 01.05.1964, Blaðsíða 30

Þann 9. mai árið 1940 átti
frímerkið aldarafmæli. Hefðu
aðstæðurnar í hciminum ekki
verið ])ær, sem ]>ær voru, hefði
þetta afmæli efiaust vakið meiri
eftirtekt en ])að gerði. En ])á
stóð yfir önnur heimsstyrjöld-
in. Frímerkið hefur ekki svo
litla ])ýðingu í iífi ]>eirra, sem
skrifa bréf, og einnig frí-
merkjasafnara.
Löngu áður en fyrsta frí-
merkið var gefið út í Englandi,
höfðu menn komið fram með
líkar liugmyndir. í París voru
gefnar út nokkrar myndir, sem
nota átti á innanbæjarpóst, og
gerðu sama gagn og frímerki
núna. Hvorki ]>essi tilraun né
likar tilraunir hæði i Svíþjóð
og Sardinu féllu í góðan jarð-
veg, og ekki fór að blása byr-
iega fyrir málinu fyrr en Eng-
lendingurinn Rowland Hill gaf
út bæklinginn „Post Office Re-
form“.
í hæklingi þessum stakk Hill
upp á að tekið yrði upp eitt
hurðargjald fyrir allt England,
og átti hurðargjaldið að vera
1 penny fyrir hverja hálfa
únsu. Auk þess lagði hann til
að l)urðargjaldið ætti að borga
fyrir fram og að frímerki yrðu
])úin til og límd framan á um-
slagið til að sýna að húið væri
að horga burðargjaldið.
Fram til ]>ess tíma hafði ver-
ið i gildi ákvörðun, sem ákvað
'fr Englendingurinn
Rowland Hill, sem
teiknaái sjálfur fyrsta
frímerkicS.
að annað hvort væri burðar-
gjaldið borgað fyrirfram af
sendanda eða krafið inn við
móttöku. Fór upphæð burðar-
gjaldsins eingöngu eftir þvi,
hversu langt bréfið var sent.
Yfirvöldin voru mjög treg til
að sambykkja þetta. Voru menn
mjög hræddir við falskar eftir-
líkingar. Reynt var að tryggja
sig fyrir ])eim á marga vegu,
sem sést meðal annars á ])ví, að
í frímerkin voru sett leyni-
tákn, og einnig voru frímerkin
búin til úr pappir með vatns-
merki, eins og peningaseðlar.
Á ]>ann ])átt voru >neiri líkur
til að póstmennirnir gælu séð
hvort frimerkið væri gefið út
af ríkinu eða væri falsað.
í lok ársins 1839 samþykkti
enska ])ingið tillögur Rowlands
Hills. í lögunum stóð að burð-
argjaldið fyrir innanlandspóst
skyldi fyrst um sinn vera 4
pens á hálfa únsu, og um ]eið
var boðið út til samkeppni um
teikningu af frímerki. Frestur
til að skila uppdráttum var til
15. október 1839 og verðlaunin
voru 400 sterlingspund.
Þátttaka var mjög mikil i
samkeppninni. í lok frestsins
liöfðu verið sendir um 2500
uppdrættir, en nefndin gat ekki
gert sig ánægða með neinn
þeirra. En Hill gafst ekki UPP-
Hann teiknaði sjálfur frímerki,
og þegar dómnefndin sá það,
sam])ykkti l)ún ])að strax. Siðan
gekk listamaðurinn Henry Coi'-
bould endanlega frá því.
Eftir allan þennan undirbún-
ing gat enska póststjórnin loks-
ins gefið út fyrsta frímerkið-
Þessi merkilegi atburður skeði
(i. mai árið 1840, og var verð
frímerkisins 1 Penny. Var þa®
svart á lit og með upplileyptn
mynd af Viktoríu drottningu a-
Frímerkin voru fljótt tekin í
notkun í öðrum löndum. Sviss-
nesku kantónurnar Zurich og
Genf gáfu út frímerki 1843, ]>ví
næst Brasilía og Bandarík*
Norður-Ameríku. Svo eftir 1850
komst verulegur skriður á inál
ið og fóru flest lönd að gefa
út frímerki.
Grafhýsið í Halicarnassus.
Á strönd Litlu-Asíu, gegnt eyjunni Kos,
liöfðu Dórar stofnað borgina Halicarnas-
sus. Síðar féll borgin í liendur Persa, en
einn undirkonungur þeirra liét Mausolus.
Hann dó uin 350 f. Kr., og ekkja hans, Ar-
lemisa, var óhuggandi, og syrgði bónda
sinn með ýmiss konar einkennilegu móti.
Einn virðingarvottur hennar við liinn fram-
liðna eiginmann, var að blanda ösku i vín
það, er hún drakk daglega, Bragðgæði og
heilnæmi drykkjarins er vafasamt, en víst
ber þetta vott um sérstaka liollustu eigin-
konu. Til heiðurs hinum burtgengna hús-
bónda reisti Artemisa liið mikla grafhýsi,
sem gert hefur manninn ódauðlegan, þvi
að byggingar þessarar tegundar eru hvar-
vetna meðal menningarþjóða í dag nefnd-
ar „Mausoleum". ]>etta hof dauðans var
lika eins konar „Museurn" ])að er liof
„Muse-anna“, listagyðjanna. Byggingin var
prýdd skurði, rismyndum og styttum eftir
frægustu listamenn, og voru ]>arna sýndar
þekktar sagnir úr sögu Grikkja, til dæmis
bardagar þeirra. Grafhýsið var 150 fet á
hæð, og í fjarska sýndist byggingin hluti
af himninum. Þótti verkið ]iið mesta lista-
smíð og var þekkt um heim allan. Alexaiid-
er mikli, er lagði undir sig lönd frá Grikk-
landi til Indlands, fór yfirleitt ekki ráns-
og eyðileggingarhöndum uin borgir, og ]ét
hann grafhýsið í friði. Þetta gralhýsi stóð
]>ar til á 13. öld e. Kr., en þá reið jarð-
skjálfti því að fullu. Þar eftir notuðu
Jóhannesarriddarar efni úr því til þess að
byggja sér kastala, sem sjá má enn í dag
skammt frá þeim stað, er grafhýsi Mausol-
usar stóð á.
FURÐUVERK FORNALDAR
178