Heimilisblaðið - 01.10.1948, Blaðsíða 34

194
HEIMILISBLAÐIÐ
Um
Grímur preslur a<V Húsafelli var sonur jóns Gríms-
sonar frá Sídumúla. Hann var á yngri árum fylgilar-
sveinn Odds liiskups Ginarssonar.
Grímur prestur sajíúi Helga syni símun siigu af
einni feriV Odds iiiskups yfir OdáiVahraun á ieiiV til
Austfjarða.
FJALLVEGUR ODDS BISKUPS.
Oddur liiskup reið jafnan ]iá leið til AustfjariVa, er
skemmst var fyrrum á sumrum: fyrst norður og yfir
Sprengisand, en síiVan austur um ÓdáiValiraun til
MöiVrudals á Fjöllum; fékk hann sér jafnan vissan
leiiVsöguniann yfir hrauniiV a<V austan, er lionuni skyldi
mæta viiV gil ]iað, er kallaiV er KiiVagil fyrir nonVan
Sprengisand aiV ákveðnum degi.
Sá var gamall bóndi félítill, er Þórður liét, og kall-
aður Barna-Þórður. Það var einhverju sinni á hin-
iiin seinni árum Odds hiskups, ]iá er hér var koniió
(1616), eða nokkru fyrr, ]iá var Þórður enn fenginn;
en biskup kom ekki á nefndum degi, og ]iess eigi
getið, hvað olli. Þórður kom, en mátti eigi lengur
híða en til var tekið, ekki nema lilla hríð, sakir
matleysis. Hánn setti |iá upp merki við uppjiornað
uioldarflag að tjarnarstæði, svo það sæist, að hann
hefði koiniiV þangað, og ritaði Jiessa vísu með staf
sínum:
Biskups hefi eg beðið með raun
og liitið lítiiin kost,
og áiVur eg lagði á Ódáðahraun
át eg þurran ost.
Lillu eftir það er hann var hrott fariun. kom liiskup
og inenn hans, lásu vísuna og sáu, að ekki var að
treysta fylgd hans.
Biskupseveinar voru í þann tíma engir aukvisar,
því að höfðingjar völdu inenn að sér; en þá voru
enn á laiuli hér margir gildir menn að karhnenusku,
ef nokkru vöndust. Þeim þótti langt að krækja norður
til Mývatns og ríða þaðan til Möðrudals; töldu þeir
fyrir því liiskup á, að leggja á hraunið, kváðust vilja
í ráðast nieð liaus unisjá og eftirtekt um veginn.
Réðist það allt fyrir umtölur þeirra, að lagt var á
hraunið, en hiskup sagði fyrir leiðinni. Þar var iiræfis
víðátta, en þó víðast grasi vaxið og engin kennileiti
þekkjanleg, en vegurinn mundi svara áfanga (að
lengd). Og er þeir voru komnir austur á hraunið,
sló yfir þoku, svo þeir vissu ekki, livað þeir fóru,
og voru lengi villir vega, þar til er þeir þóttust
kenna reykjarþef; riðu þeir þar eftir allt að því er
fyrir þeim varð kothær lítill og fólk nokkurt, karlar
og koiiiir og nokkur málnyta (ær og kýr). Nam
hiskup þar staðar og lét slá tjaldi og liafði þar nátt-
stað, en hannaði möniiuin síiiuin mjög að skyggnasl
um háttu þess fólks, og lét suiiia vaka alla nóttina;
var hiskupi veittur þar góður greiði og jafnvel sjáll'-
um liorinn mjöður eða útlendur drykkur. Var fólk
það hvorki óménnilegt eða húnaður þess. Og um
dagiiui eftir fylgdi bóndi hiskupi á rétta leið yfir
hraunið og svo að Jökulsá og tókst það vel; riðu
þeir liáðir undan um ilagiun, hiskup og hóndi, og
töluðu það, er enginn vissi annar; en að skilnaði
gaf hónili liiskupi hest góðan, er síðan var kallaður
Biskups-Gráni.
Bisktip hannaði að segja margt frá þessu.
Grímur prestur sagði sögu þessa síðau Helga syni
sínuin, þeim, er prestur varð að Húsafelli eftir haiui.
Voru þeir feðgar háðir inerkir menn. Grímur prestur
sagði líka Hallilóri próf. í Reykholti sömu söguna,
syni Jóns prests Böðvarssonar; en þeir báðir, Helgi
prestur og Halldór prófastur sögðu söguna Jóni próf.
Halldórssyni, er hann var ungur og færði Jón hana
fyrstur í letur. Ætluðu menn þetta mundu ekki ill-
virkjar verið hafa, heldur sakafólk nokkurt, er kom-
izl liefði í kvennamál og forðað sér á þann stað.
Fáir hafa síðan farið þann veg, nema Bjarni Odds-
son, sýslumaður; hann reið þar um jafnan og gisti
í hratininu, og reið þá einn frá mönnum sínum á
kvöldum, en koni aftur öldrukkinn, þegar ntenn vissu
ekki, að hann hefði drykki meðferðar. Síðast drukkn-
aði ntaður af honuiii í Jökulsá, og var það miklu
seinna en hér var komið. Síðan var þessi leið aldrei
farin frani undir lok 18. aldar.
Frá Helga presti er það enn sagt, að liann fór í
Þórisdal með Helga presti Stefánssyni og þótti það
frækileg för á þeiin tímum, því að auk frosts og fanna
lijuggu þar forynjur og tröll og — útilegumenn,
eftir þjóðtrúnni.
Snorri prestur Björnsson, að Hvanneyri, Þorsteins-
sonar (f. 1711) var fyrst prestur í Aðalvík og átti
Hildi, dóttur Jóns prests Einarssonar í Aðalvík.
Snorri var hinn hraustasti, hafði verið skipasmiður
og skipstjórnarmaður (hátaformaður) mikill, fær að
sundi og til annars atgjörvis og karlmennsku. Synir
lians voru: Björn prestur, dáinn á undan föður sm-
uin og Jakoh járnsmiður og Einar og háðir rosknir,
er l'aðir þeirra dó (1803); hjó Einar í Bæ í Borgar-
firði, en Jakoh að Búrfelli, en seinna að Húsafelli
og dó þar. Var liann smiður mikill, en nærri heyrnar-
laús.
Snorri prestur lét af prestsskap 1796 fyrir elli
sakir, en var þó ern Iengi, því að liann var liraustur
og harðgjör og atgervismaður um margt, sem áður
er sagt, og skáld gott, ef hann hefði vandað það.
(Árbœkur Espólíns).
Húsafellspresta