Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1919, Page 67

*ÖUNNI
Hcimsmyndin nýja.
30!)
starfi jurtanna þar með lokið, því að svo má heita
sem vér mennirnir megum þakka lífsstarfi jurtanna
lT>estalla þá starfsorku, sem vér enn höfum hagnýtt
°ss hér á jörðu. Að undanskilinni þeirri litlu starfs-
°rku, sem mennirnir hafa fengið með því að láta
vindinn vinna fyrir sig eða sjávarföllin eða sjálft
Vatnsmagnið í fossum og ám, höfum vér sótt mest-
aUa starfsorku vora til iðnaðar og annara fyrirtækja
> jurtaleifar jarðarinnar, i viðinn, viðarkolin, stein-
kolin og steinolíuna. En alt er þetta gömul sólar-
°rka, er jurtir löngu liðinna alda hafa breytt í eína-
°i'ku og geymt síðan svo trúlega, að það má ná
Uenni úr þeim aftur, þótt sjálfar jurtirnar séu orðnar
®ð steini eins og í steinkolunum og hafi legið þús-
nndir eða jafnvel miljónir ára í iðrum jarðarinnar.
En þegar þessum jurtaleifum er brent, kemur sólar-
°)'kan aftur í ljós í líki geislaorku, sem eldur brenn-
andi, er hitar og lýsir híbýli vor og knýr vélar vorar.
Það má því segja, að mestöll lífsorka vor og önnur
starfsorka stafi frá blaðgrænunni í jurtunum. Blað-
8rænan hefir frá upphafi vega sinna gert lifsverun-
*>ni það kleift að lifa og þróast; en af þessu leiðir,
að mikið af leyndardómum lifsins er fólgið i efna-
samböndum blaðgrænunnar og starfsháttum hennar.
Sún heíir frá öndverðu breylt sólarorkunni í efna-
°rku og gert lífsverunum það kleift að lifa og þróast,
^ukast og margfaldast. — Svo langt erum vér þá
k°mnir, að vér vitum, hvar leyndardóma lífsins er
helzt að leita.
En hvernig er nú sjálfri þessari blaðgrænu, þess-
orkumiðli milli sólarljóssins og hinna lifandi
Vera, farið? Hún er sjálf orðin til úr hinu svo-
nefnda hvítfrymi (leucoplaster) og er fólgin í ákaf-
lega samsettum fjöleindasamböndum, sem ekki verður
‘yst hér nánar, en eru í ætt við hin rauðu blóðkorn
Ihœmoglobin) í blóði manna og dýra. Ef nú þessi
íðunn IV 21