Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1926, Side 19

IÐUNN
Ofl og ábyrgð.
97
ógöngur. Vér getum þá blátt áfram ekki hugsað oss
neitt allsherjar skipulag á tilverunni. Séu frumöflin hvort
öðru andstæð, þá býr í þeim tilhneigingin til þess að
ónýta hvort fyrir öðru. Séu þau jafn-máttug, þá geta
þau það. Úr þeirri glímu er ekkert annað hugsanlegt
en óskapnactur og ekkert gott og engin synd.
Hverjar hugmyndir sem vér annars gerum oss um
alheiminn, þá getum vér ekki með neinu viti komist að
þeirri ályktun, að hann sé óskapnaður. Jafnvægi sól-
kerfanna bendir á eitthvað annað. Alt líf sömuleiðis, \
hverri mynd sem það birtist. Sama má segja um alt
það, er vér þekkjum af tilverunni.
Vér getum auðvitað látið oss miklast það, hve mikil
brögð eru að því, að þeim allsherjarvilja, sem virðist
búa í tilverunni, fáist ekki framgengt. Það er óneitan-
lega margt og mikið í vorum heimi, sem ekki nær
ákvörðun sinni, að minsta kosti ekki eftir því sem vér
lítum á málin. En helzt ættum vér að varast að draga
af slíku fjarstæðu-ályktanir.
Eg skal nefna eitt dæmi, og eg tek það úr i>Fornum
ástum« eftir S. N. Óreglulegur, hálfgagnsær krystall vex
út úr grárri steinvölu. Hann hefir reynt að verða tær,
reglulegur, sjálfstæður. En honum hefir ekki lánast það.
Hann hefir bræðst saman við þessa ólögulegu stein-
völu. Af þessu dæmi og öðrum sams konar dregur S.
N. þá gífurlegu ályktun, að í náttúrunni búi tvö öfl,
annað gott og hitt ilt, »guð og djöfullinn*. Hann lætur
ekki þar við sitja. Hann líkir guði við listamann, sem
er að reyna að blása lífsanda draumsýnar sinnar í dautt
marmarabjarg með eitlum og göllum. Samlíkingin er góð.
En eftir hugsanaferli S. N. eiga þá eitlarnir og gall-
arnir í marmarabjarginu að vera áhrif frá hinu illa afli,
frá djöflinum. Með slíkum bollaleggingum um ilsku og
Iöunn X. 7