Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1926, Side 76

154
Tryggvi Sveinbjörnsson:
IÐUNN
af hinum svokölluðu »innanríkismálum« Alþbl. skiftir
sjer ekki af einkamálum meðlimanna, því þá væri höggið
of nærri sjálfstæði ríkjanna, en þetta er einmitt ein af
veikustu hliðum Alþjóðabandalagsins. Innanríkismál geta
verið þess eðlis, að þau skerði lífshagsmuni annars
ríkis, t. d. innflytjendabannið í Ameríku gagnvart ]apön-
um. Fyrra dæmið er þetta: Frakkneska stjórnin og inn-
lendir fursíar í Marokkó og Tunis, sem standa undir
vernd Frakka, gáfu út lög árið 1921 um frakkneskan
ríkisborgararjett til handa þarbúandi mönnum frá Malta,
en menn þessir voru samkvæmt breskum lögum, þegnar
Bretlands hins mikla. Bretar undu þessu illa, og þá er
menn þessir voru teknir í frakkneska herþjónustu, harðn-
aði rimman svo að til vandræða horfði. Bretar vildu
skjóta málinu til dómstólsins, Frakkar færðust undan í
flæmingi, og báru því við, að þetta væri frakkneskt
innanríkismálefni. Bretar snjeru sjer til ráðsins, sem kom
því til leiðar, að málinu var skotið til dómstólsins. Dóm-
urinn var Bretum í vil. Síðara dæmið snertir skilning
á einu atriði í Versalafriðinum. Þjóðverjar neituðu
bresku skipi leið um Kielarskurðinn; skipið var hlaðið
skotfærum, er voru eign frakknesks fjelags og seljast átfu
Póllandi. Þjóðverjar báru við hlutleysislöggjöf sinni.
Skipið varð að fara aðra leið. Nú stendur í friðarsamn-
ingunum, að öllum skipum, hvort heidur eru verslunar-
eða herskip, skuli heimiluð frjáls ferð um Kielarskurðinn
á friðartímum. Aðilar skutu málinu til úrskurðar dóm-
stólsins, er dæmdi tiltæki Þjóðverja órjettmætt, og gerði
þeim að greiða frakkneska fjelaginu, sem farminn átti,
140 þús. franka í skaðabætur.
Sættir, sem ráðið er sjerstaklega við riðið.
Meðlimir geta bent ráðinu á þau afriði, er líklegt þykir
að ófriði geti valdið, án þess að sá, er vekur máls á