Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1926, Síða 80

158
Tryggvi Sveinbjörnsson:
IÐUNN
á Norðurlöndum, Hollandi, Spáni og Ítalíu. Menn báru
tvent fyrir sig: Það væri ekki bent nógu greinileg| á,
hvernig úrskurða skyldi, hver væri friðrofi, ef styrjöld
brytist út, og í frumvarpinu var meðlimum leyft að gera
samninga sín á milli, er þóttu of líkir gömlu herbanda-
lögunum, sem voru svo algeng fyrir styrjöldina miklu.
Frumvarpið var ekki samþykt, en grundvallarhugsjón
þess var þó samt sem áður rjetta leiðin. Áður en það
kom fram voru menn vanir að segja: Ekkert öryggi án
afvopnunar. Eftir að frumvarpið birtist var farið aðsegja:
Engin afvopnun án öryggis. Þegar 5. ársþing byrjaði í
september 1924, var nýtt atriði komið til sögunnar. Á
Lundúnafundinum um sumarið um skaðabótagreiðslurnar
þýsku (Dawessamþyktin), komu Frakkar því til leiðar, að
ágreiningi innan skaðabótanefndarinnar skyldi skotið til
gerðardóms. Menn gerðu sjer vonir um að 5. ársþingið
myndi fyrir alvöru ryðja gerðardómshugmyndinni braut.
Mác Donald og Herriot voru aðalmennirnir á þingi þessu,
og þá var samin hin alkunna Genfsamþykt um öryggi,
afvopnun og gerðardóm. Hjer vinst ekki rúm til að gera
grein fyrir þessari merkilegu en alt of bjartsýnu fundar-
samþykt. Aðaltilgangur hennar var að binda meðlimina
fastari böndum um samtök í styrjöld. Það voru Bretar
sem að síðustu komu Genfsamþyktinni fyrir kattarnef,
mestmegnis vegna afstöðu ríkishlutanna handan við höfin,
er þótti nóg um samtakaskylduna, og heima fyrir í Bret-
landi fanst mörgum fetað um skör fram, t. d. átti banda-
lagsráðið að geta skipað breska flotanum fyrir um ferðir
hans ef til styrjaldar kæmi. Genffundurinn 1924 gerði
ráð fyrir, að saman yrði kallaður allsherjar afvopnunar-
fundur árið eftir. Úr þessu varð ekki, og það fór að
verða hljótt um afvopnunarmálið. Frakkar hjeldu stöðugt
lífi í öryggiskröfunni, og svo gerðist sá merkisatburður í