Kirkjuritið - 01.01.1936, Blaðsíða 42

Þorsteinn Konráðsson:
Kirkjuritið.
38
hinar merkustu heimildir fyrir þvi, hve hann lýsti fólki rétt
án oflofs og rakti ættir sem nákvæmast, var þaS einstakur
þáttur i ritmensku hans, sem hann veik aldrei frá.
Séra Þorvaldur var talinn af sinum samtíSarmönnuin ágæt-
ur tungumálamaður og lagði mikla stund á rómönsk mál, eink-
um ítölsku, Ýms Austurlanda mál skildi hann og þar á meðal
sanskrít, en hann lærði af vini sinum Vilhelm Thomsen, heims-
frægum manni i samanburði tungna og þekkingu á Austurlanda
málum. Thomsen lærði íslenzku af séra Þorvaldi. -— Oft heyrist
þess getið, að útlendir ferðamenn, sem hittu séra Þorvald, hefðu
haft orð á því, hve létt honum veitti að tala hinar ýmsu tungur,
og bæri þær rétt frarn, ])ótti þeim það því merkilegra, er þetta
var einungis íslenzkur sveitaprestur, klæddur látlausum sveita-
búningi, en þó svo hámentaður, að hann fylgdist alstaðar með.
Á þeim árum, er séra Þorvaldur kom i Húnaþing, var hér
sem víða annarsstaðar i landinu mjög takmörkuð þekking al-
þýðu í bóklegum fræðum, bókakostur og bókaútgáfa lítil, hæk-
ur dýrar, en hagur alþýðu þröngur. Þjóðavakningin var að
sönnu byrjuð fyrir nokkru, en gætti minna i strjálbýlinu úti
um land en í Reykjavík og stærri kaupstöðum. Þessar aðstæð-
ur skildi séra Þorvaldur flestum betur, kom það fram á margan
hátl, t. d. í því hve hann var óeigingjarn og óeftirgangssam-
ur með tekjur sínar, og gaf mörgum það, sem þeir áttu að gjalda
honum, auk þess var hann manna hjálpfúsastur, ef lil hans var
leitað, og jafnvel þurfti ekki til.
í því sambandi minnist ég á eftirfarandi atriði: Eitt ísavorið
á milli 1882—7 — ég man ekki livert - hafði það frézt að Mel,
að foreldrar mínir, sem þá bjuggu á Mýrum við Hrútafjörð,
væru að komast i lieyþrot, og hafði prestur strax sagt og hann
heyrði það, að sennilega myndi faðir minn engan biðja hjálpar.
Þetta var á messudegi, hríðarútlit og hafísbreiðan eins langt og
til sá, hvergi sást i dökkvan díl, hvorki á láði eða legi. Seinni
part næstu nætur vöknuðu foreldrar mínir við það, að guðað
var á gluggann yfir rúmi þeirra. Þektu þau strax málróm prests.
Fór faðir minn fljótt ofan, og kom að vörmirspori inn með prest
og fylgdarmann hans, alhvíta af fönn, því að úti var versta
hrið. Prestur var að vanda hinn glaðasti, og eftir að móði'r
nlín hafði hitað þeim kaffi, fór hann að segja föður mínum frá
erindinu, kvaðst hann hafa frétt um heykreppu hans og fyrir
því farið strax, alt væri gott í efni. Hann var búinn að koma
fyrir því af kúnum, sem faðir minn vildd láta frá sér, eina tók
hann sjálfur og Jón Skúlason á Söndum hjálpaði um það hey,