Kirkjuritið - 01.11.1936, Qupperneq 33

Kirkjurilið.
íslenzkar bækur.
383
1 fyrra kom út ævisaga Hálfdónar Einarssonar skólameistara á
Hólum og lýsing aldaranda þar nyrðra i hans tið. Var það stór-
merk bók og full af staðgóðum fróðleik um þetta efni. En nú i ár
kemur frá hendi biskupsins töluvert stærri bók, og fjallar hún um
hinn biskupsstólinn á svipuðum tíma, og þann, er á þeim biskups-
stóli sat síðastur, dr. Hannes Finnsson. Békin var í fyrstu send
út i fremur fáum eintökum, en er annars ein af bókum Bók-
mentafélagsins á þessu ári.
Saga Hannesar er rakin eftir ákveðnum tímabilum i ævi lians,
en inn í þessa umgerð er svo hlaðið afarmikium fróðleik um
annað, sem Hannes biskup kom við beint eða óbeint.
Eftir að rakin hefir verið framætt Hannesar, er lýst uppvaxtar-
og skól ' rum, og þar lýst nokkuð skólahaldi i Skálliolti í tíð Finns
biskups. Þá er mikill og efnisríkur kafli u:n hina fyrri Hafnar-
dvöl Haunesar, en hún varð livorki meira né minna en 12 ár (1755
—67), ,g er þar ágæt lýsing á lífinu við háskólann um þessar
mundir og kjörum og aðbúnaði lærðra manna, sem höfðust við í
Höfn. Þó er nokkuru minna sagt frá stúdentalífinu og félagslífi
landa í Höfn, en búast hefði mátt við, en má þó vera, að um það
sé ekki mikið til frá Hannesar hlið. Þá er IV. kafli um þriggja
ára dvöl Hannesar í Skálholti, þegar Hannes starfar þar með föð-
ur sínum m. a. að kirkjusögunni miklu, og miðlar óspart af sín-
um mikla fróðleik til allra, sem kunna að nota. Þá er kafli um
sjö ára dvöl Hannesar í Höfn, er hann vann að prentun kirkju-
sögunnar, og er þar enn mjög mikill fróðleikur um lif lærðra
manna í Höfn. Næst er svo stórfróðlegur kafli um samband stóls
og skóla í Skálholti á síðari parti 18. aldar. Er þar átakanleg
mynd dregin upp af því dæmalausa vandræða ástandi, sem hér
var svo að segja i öllum greinum um þessar mundir, fátækt, illum
aðbúnaði og hverskyns basli.
Þá eru tveir næstu kaflarnir biskupssaga Hannesar, og eru þeir
eins og vita má msginkaflar bókarinnar. Er þar fyrst skýrt frá
því, er Hannes var aðstoðarbiskup föður sins (1777—85), þó að
það yrði bráðlega nafnið tómt, því að öll störfin komu meira
og meira á Hannes. Er hér lýst húsakynnum i Skálholti og kjör-
um biskups, og er þar enn sama sagan af eymd og volæði. Hafði
Hannes mun lakari kjör sem biskup í Skálholti en hann hafði haft
sem stúdent i Höfn. Síðari kaflinn er svo um biskupsstjórn Hann-
esar eftir að hann tók með öliu við embættinu (1785—9G).
Niðurlagskaflar bókarinnar eru svo um bókmentaleg afrek
Hannesar og frábæran lærdóm bans, ævilok hans, ágrip af niðja-
tali hans, viðaukar og heimildir og nafnaskrá. Er bókin öll 272
bls. í stóru broti.