Kirkjuritið - 01.12.1942, Blaðsíða 23

Kirkjuritið. 400 ára minning Guðbr. Hólab. 325
að gefa út hina fyrstu messusöngsbók fyrir evangeliska
kristni landsins — eða „Grallarann“; eins og hún jafnan
er nefnd. Kom hann út 1594. Sjálfur hefir Guðhrandur
biskup þó, ef til vill, ekki verið lærður maður á sviði
sönglistar, og bendir til þess það, að liann lætur Odd
hiskup Einarsson rita formála Grallarans. — í Grallar-
anum er alt hið sönglega, er við kemur messuflutningi,
prentað, tíðasöngur, tón prestsins og safnaðarsvörin. Er
þar allmikið um latinusöng, og hélzt hann enn lengi inn-
an kirkjunnar hér á landi.
Guðbrandi hiskupi var ekki vel við rímurnar, eins og
kunnugt er. Hann taldi þær ekki leiðina til sálarheilla,
eins og þær voru úr garði gerðar i þá dag'a. Hann var
ekki maður skemtananna,.en barðisl geg'n fánýtri tízku
þeirra daga og allri léttúð. Rímurnar voru, að hans dómi,
of léttúðugar. Hann hafði vonað, að sálmabókin myndi
útrýma þeim. Það varð ekki. Þá tók hann upp annað
ráð. Hann gaf út Vísnabók sina, kristilega að efni og
anda, gömul kaþólsk kvæði, sem ekki stríddu i mót
lúterskum anda, helgikvæði o. fl. Þar var Lilja Eysteins
prentuð fyrsta sinni, þó alt felt niður úr henni, sem bisk-
upi þótti kaþólskt um of. — En þetta stoðaði ekki heldur.
Rimurnar lifðu, kynslóðin kunni því ekki, að á gleðina
væri skygt. Sennilega hefir óvild biskups á rimnakveð-
skapnum og sögunum ekki náð til hinna eiginlegu ís-
lendingasagna. En sjálfur var biskup alveg frábitinn
öllum gáska og ætlaðist beinlínis til þess, að aðrir væru
eins. Þó hélt hann stundum veizlur miklar.
A Hólum var einnig hin mesta rausn og höfðingskap-
ur, er á þurfti að halda.
Auk þeirra bóka, er ég áður nefndi og Guðbrandur
biskup gaf út, var fjöldi annara, sem ástæða hefði verið
að nefna, en ekki vinst tími til, en þær merkustu hvgg
ég vera Húspostillu hans og Bænabók, Lífsveginn eftir
Niels Henningsen, er hann þýddi, Katekismus eftir Pét-
ur Palladius, Sumaria yfir Nýja testamentið eftir Yitus