Kirkjuritið - 01.12.1970, Blaðsíða 48

478
KIRKJURITIÐ
tímaskciðs, sem Passíusálniarnir séu
sannanlega ortir á. Kökstyéur hanu
liað allítarlega. Víkur saint af vís-
indalegri samvizkusemi að því, að
lietta sé eilt af því sem verði líklega
aldrei sannað ué afsannað. Eg fellst
á það að sjálfsögðu. Ég vil aðeins
ilrepa á við hvað liugboð mitt styðst.
Með áruuuui finust mér æ meira
til um sáhniun Uni dauðans óvissa
tíma. Þelta stuðlaberg er lilaðið
ineð svo cinfölduiu, en þó uudra-
verðuin liætti að furðu geguir. Ég
lield að sá sálmur nálgist það flest-
um ljóðum meira að vera fullkom-
in smið. Jafnframt er mikil saga
rist í þetta stuðlaberg. Saga, sem
að uppistöðunni hlýtur að vera
sjálfsreýnsla. Undirstöðurnar geta
ekki verið lagðar crfiðislaust. Þar
feist liörð Jakolisglima aö Iiaki.
Mér finnst óhugsandi annað cn að
Hallgrímur liafi þekkt út i æsar
og getað rekið frá rótum þá sálar-
baráttu, er liefst með næstum ör-
vinlaðri angist gagnvart dauðan-
um, en lýkur ineð því að liann er
boðinn velkominn, hvenær sem
bann vill, líkt og vinur eða lausn-
ari.
Liku máli geguir uin Passiusálm-
ana. Þeir eru þrungnir af mann-
viti, sem orðið liefur að orðtökmn.
Uppistaðan er eflaust ýmiss konar
þekking, sem liöfundur hefur viðað
að sér á inarga vegu, en einnig
margþælt reynsla, einkum af sáru
tagi. Það dylst ekki að höfundur
sálmanna hafði fengið sér skenktan
margan súran liikar, jafnvel orðið
að drekka drjúgum af honum -— og
til liotns áður en yfir lauk.
Prófessor Nordal hefur eflaust
rétt fyrir sér í því að ytri ástæður
mæli flestar móti því að Hallgrím-
ur liafi verið orðinn holdsveikur,
þegar liann fleygði óvænt og ullt
í einu frá sér Samúelssálmununi
og fitjaði upp á PassíusálmunuiUi
líkt og maður hætti að hamra járn
og taki til við gullsmíði.
Innri ástæður — sjálfir sálinarn-
ir — benda liins vegar í aðra átt.
Iloldsveikin hertekur nienu eins
og margir aðrir sjúkdómar, með
ýmsum liætti. Ékki efa ég að það
sé rétt, sem dr. Nordal hefur eftii'
Sigurjóni Jónssyni lækni, að „fæslii'
leikmenn fái svo mikið sem grun
um veikina, fyrr en einkenni lienn-
ar eru orðin talsvert greinileg.“ En
aðstæður geta verið þannig að sum-
ir fái þann grun snemma.
Fjórir menn tóku holdsveiki *
minni mínu í Mývatnssveit. Tven'
af sama bæ, karl og kona. Hanu
kenndi boldsveikimiar fullvaxinn,
lifði síðan innan spítala og utan
frain yfir áttrætt. Kvæntist og slarf-
aði niikið á því tímaskeiði. Lézt a
holdsveikrahæli. Mér virðist ekki
óhugsandi að hann liafi snennna
óttast að liafa sætt sömu örlögum
og konan er fluttist af heimilinu
nokknun árum áður.
Margt var um lioldsveika inenn
á dögum Hollgríms Pétiirssonar.
Sennilegt að hann liafi verið í nan-
um kynnum og snertingu við sunia
þeirra. Þess vegna finnst mér liæp'
ið að gera því skóna, að hann
kunni ekki að liafa liaft sterkan
grun um, eða vitað með vissu, að
hann væri lierfang þessarar ægib'S11
sóttar alllöngu áður en það varð
öðrum kunnugt, eða hamlaði hon-
um likamlega nokkuð að ráði.
Mér kemur í hug eitt dæiui 1
þessu sambandi. Belgiski prestur-
inn, Jósef Dainien (d. 1889) varð
heimsfrægur eftir að hann flut*1
til Suðurliafseyja og gerðist prestm
í nýlcndu holdsveikra á Molekai-
Að nokkru árabili liðnu er sagt