Kirkjuritið - 01.09.1978, Qupperneq 57

Þau koma fram hjá öðrum og breiðast
um heim allan. Spá þessi rættist, því
að fljótlega fór að bera á þessum
hæfileikum hjá öðru fólki, og 14. nóv-
ember 1849 héldu spíritistar fyrsta
sameiginlega fund sinn í Rochester.
Var hann svo fjölmennur, að þeir
urðu að leigja stærsta samkomusal
baejarins (J.A.: Ágrip af sögu sálar-
rannsókna). Um 1850erspíritisminn
kominn til Englands, þarsem margir
^álsmetandi menn tóku hann upp á
ar|na sína. Frá Englandi barst hann til
^rakklands og Þýskalands, og þaðan
hraðbyri um Evrópu. Á Ítalíu var mikill
ahugi á þessum efnum þrátt fyrir (og
e-t.v. vegna) andstöðu rómversk ka-
Þólsku kirkjunnar, t.d. voru Mazzini
°9 Garibaldi báðir spírtitistar. Á
Norðurlöndum náði hreyfingin ekki
eins mikilli útbreiðslu og mátt hefði
v®nta, e.t.v. vegna hins stranga rétt-
^únaðar sem þar ríkti. Þó ber á því í
Danmörku eins og í Bretlandi, að
sPiritistar hylltust til að stofna eigin
sofnuði með trúarlegum blæ, vegna
andstöðu kirkjunnar. Mun það hafa
fjarlasgt marga, sem hefðu kosið að
rannsaka málefnið á hreinum vís-
'hdalegum grundvelli.
Þegar spíritisminn var upp á sitt
hezta í Bandaríkjunum voru um 2000
k'rkjur og/eða spíritistasöfnuðir í
^hdinu. Áratugum saman voru fyrir-
óhgði alls kyns áberandi á fundum
sPíritista, svo sem ósjálfráð skrift,
b°rðdans, högg og slög, hlutir svíf-
®ndi í lausu lofti, líkamningar sem
óirtust og fleira í þá veru, ásamt sam-
olum við helztu stórmenni mann-
Vhssögunnar. Miðlar seinni tíma
Vlrðast hafa farið aðallega inn á þá
braut að láta hina framliðnu tala
gegnum sig, og eru það oftar en ekki
minni spámenn sem þar koma fram,
einkum látnir ættingjar og vinir.
Eftir fyrstu vakningarölduna tekur
við tímabil rannsókna og afhjúpana.
flett var ofan af fjölda svikamiðla á
skömmum tíma, svo að segja má, að
vart hafi staðið steinn yfir steini. Mjög
algengt var að töframenn og sjón-
hverfingamenn stunduðu iðnina sér
til framdráttar fjárhagslega. Margir
þeirra tóku jafnframt þátt í að koma
upp um svikamiðla, og er Houdini
þeirra þekktastur.
2
Mál þessi vöktu svo miklar umræður
og deilur, að árið 1882 varThe Psych-
ical Research Society stofnað í
London. Er margt frægra manna
tengt rannsóknum þess; má nefna
sem dæmi W.E.GIadstone, A. J. Bal-
four, Schiaparelli, Conan Doyle, R. L.
Stevenson, A. Tennyson, Oliver
Lodge og John Ruskin.
Svo sem vænta mátti með svo við-
kvæmt málefni mætti spíritisminn
andstöðu úrýmsumáttumáleiðsinni
um hinn vestræna menningarheim.
Líklega voru flestir í þeim hópnum
sem litu á fyrirbrigðin sem fullkomin
svik, hvort sem þeir trúðu á annað líf
eða ekki, og að tilraunirnar gætu í
versta falli valdið sálartruflunum hjá
þátttakendum. Aðrir álitu að atburð-
irnir stöfuðu frá öndum, ekki fram-
liðnum mönnum, heldur drísildjöfl-
um, og væri því mikil áhætta samfara
kukli þessu. Má í því sambandi nefna
aðventista, en samkvæmt kenning-
um þeirra eru sálir framliðinna í dá-
215