Kirkjuritið - 01.12.1978, Page 60

væri þaö í nokkuð bjagaðri mynd,
sem von var, er bækur voru ekki leng-
ur fyrir hendi. Með þessum breyting-
um, sem þarna voru gjörðar á guðs-
þjónustunni, var rofin hin gamla hefð
kirkjunriar, sem haldizt hafði fram að
því. Verður ekki nánar að því vikið
hér, en vísað í fyrrnefnda grein dr.
Björns Magnússonar.
III
Er kom fram yfir miðja seinustu öld,
var tekið að bera allmikið á almennri
óánægju með handbók presta, sem
þá var komin nokkuð til ára sinna og
þótti úrelt orðin, - ekki lengur í takt
við tímann. Þá sat á biskupsstóli
Pétur Pétursson, sem í biskupsdómi
sínum létallmikiðtilsíntakainnrimál
kirkjunnar, ekki síður en hin ytri.
Hann greip til þess ráðs að gefa út
nýja handbók presta, „Handbók fyrir
presta á íslandi. Endurskoðuð", sem
prentuð var árið 1869 og aftur árið
1879. Sú bók vakti litla ánægju
presta, enda var hún tilkomin á næsta
óvenjulegan hátt. Bókin varað mestu
sniðin eftir tillögu, sem Mynster bisk-
up hinn danski hafði lagt fram um
aldarfjórðungi fyrr í Danmörku, en
fékk ekki lögfesta1. Auk þess hafði
íslenzka prestastéttin alls ekki verið
höfð með í ráðum og fékk ekkert um
málið að fjalla á undirbúningsstigi
þess. Mæltist það að vonum illa fyrir,
og margir lágu biskupi á hálsi fyrir
vikið2. Má nærri geta hvernig
1) UdkasttilenAlterbog. Kh. 1840.
2) Sjá t. d. „Verði ljós!“, 1898,1. tbl:, bls. 5-6.
298
slíkum tiltektum biskups yrði tekið í
okkarsamtíð.
Mun því fljótt hafa farið að bera á
óánægju með bókina og háværar
raddir að heyrast um, að breytinga
væri þörf.
IV
Eitt af því, sem mikið var fundið að, var
hið þrönga textaval á pistlum og guð-
spjöllum kirkjuársins, en þá varaðeins
um einfalda röð hvorstveggja að
ræða. Þótti mörgum nauðsynlegt að
gjöra hér breytingar á. Sumir vildu
fjölga textum, taka upp fleiri texta-
raðir, en aðrir vildu stíga skrefið til
fulls frjálsræðis og gefa textaval al-
gjörlega frjálst. Enn vildu sumir á-
kveða textaröðina í upphafi hvers árs.
Árið 1845, 18. maí, hafði biskupuro
danska ríkisins verið veitt heimild til
þess að leyfa prestunum að prédika út
frá pistlum í stað guðspjalls eða jafn-
vel prédika út frá öðrum textum Nýja
testamentisins eða Fræðum Lúthers
hinum minni, nema á föstunni.
Þessi heimild hafði aldrei verið send
biskupnum yfir íslandi. Þess vegna
virtist óljóst, hvort hún gilti einnig hér
á landi. Þess vegna ritaði Pétur biskup
landshöfðingja bréf 14. júní árið 1880,
þar sem hann fer þess á leit, að þessi
heimild verði einnig látin ná til ls'
lands3. Landshöfðingi sendi þessa
beiðni biskups áfram til ráðuneytisins
með meðmælum sínum, og 16. októ-
ber sama ár berst svar ráðgjafans fynr
ísland, þar sem segir svo:
3) Bps. C, III, 53:1880,14. júní, No 186.