Nýjar kvöldvökur - 01.03.1917, Blaðsíða 45

Nýjar kvöldvökur - 01.03.1917, Blaðsíða 45
LÍFIÐ EFTIR DAUÐANN. 91 eftir dauðann. Petta kemur einnig glöggvast í Ijós, ef vér virðum fyrir oss líf eða ástand vissra manna fyrst eftir dauðann. Vér skulum þá fyrst virða fyrir oss rolu- mennið, daufingjann, sem ekkert kveður að í einu né neinu, mann sem er hvorki góður né vondur og hefur ekkertþað við sig sem verð- ur með sanni sagt að sérkenni hann annað en meinleysið og daufingja hátturinn. Og hann verð- ur alveg sami daufinginn eftir dauðann. Hann Þjáist að vísu ekki hinumegin grafar, en hann hlýtur heldur ekki fyrst í stað neina sérstaka sælu. Og það líður ekki á löngu þangað til honum finst lífið í sálarheiminum vera nokkuð tilbreytingalítið. Það kemur til af því að hann hafði engan sérstakan áhuga á neinu hér í heimi. Sá maður, sem hugsar ekki um neitt nema svona daginn og veginn: bæjarsögur og búsumstang, má búast við að honum geti leiðst fyrst í stað, þar sem hann getur ekki haft framar neina dægrastytt- ingu af slíku. En þó eru þeir sýnu ver farnir, sem hafa einhverja þá ástríðu til brunns að bera, sem verður ekki fullnægt nema á hinu jarðneska til- verustigi, mætti til dæmis nefna holdlegar girndir og ofdrykkjufýsn. Menn sem hafa ekki sigrast á slíkum ástríðum, mega eiga víst að þær fylgja þeim út fyrir gröf og dauða; og þær eru jafnvel margfart sterkari hinu megin grafar, en þær voru meðan þær Iágu í viðjum jarðneska líkamans og urðu að valda hreifingum á efnum hans til þess að geta gert vart við sig. í sálarheimum valda þær þá óslökkvandi ástríðuþorsta, sem verður ekki svalað, þar sem jarðneska líkamann vantar. Við sjáum því að orðið hreinsunareldur er enganveginn’illa valið til þess að tákna kvalaástand það sem slíkar ástríður skapa. Miklar ástríður geta vissulega Þjáð menn mjög lengi á meðan þær eru að »brenna út.« Og um menn, sem verða ofsa- kendum ástríðum að bráð, mætti segja að þeirfæri illa eftir dauðann. En það er tvent sem vér verð- um jafnan að hafa hugfast. í fyrsta lagi er sérhver sinnareiginn gæfu smiður ogá það við sjálfansig, hvort hann lætur sér líða vel eða illa eftir dauð- ann, Engum öðrum en honum sjálfum er um að kenna ef líf hans verður þá beiskjublandið. Pví að ef hann hefir taumhald á ástríðum sínum eða lægri tilhneigingum hér í heimi, þarf hann ekki að óttast þær annars heims. í öðru lagi er þettað stundar kvalaástand ástríðumansins hið eina, sem getur losað hann við löst hans. En við löst sinn þarf hann að losna, hvað sem það kostar, því að, ef hann fæddist aftur með ástríður sínar í fullu fjöri, mundi hann verða ánauðugur þræll þeirra alla æfi: F*ær mundu hafa hann svo á sínu valdi, að skynsemi hans og hið innra eðli mundi fá engu um þokað. En nú fá ástríður hans og girndir eyðst í hreins- unareldi annars heims og þegar hann fæðist aftur er hann laus við þær. Hin innri meðvitund hans hefir lært, að henni ber að forðast slík sjálfskaparvíti framvegis og reynir af fremsta megni að halda hinu lægra eðli í skefjum, svo að hún rati ekki í sama ólánið aftur. Alt þetta vissu menn til forna og jafnvel fram á blómaöld Grikkja. Vér sjáum því haldiðglögt og greinilega fram í líkingar goðsögninni um Tantalos, sem þjáðist af brennandi þorsta. Varð hann að horfa á vatnið umhverfa sig sem sogaðist niður í hvert skifti, sem hann reyndi til að svala þorsta sínum. Margar aðrar ástríður leiða af sér viðlíka vansæluástand, jafnvel þótt það sé með nokkuð öðrum hætti. Vér get- um til dæmis gjört oss í hugarlund, hvernig maurapúkanum muni verða innanbrjósts eftir dauðann, þegar hann verður að hætta að nurla saman og veit ef til vill að aðrir koma og sólunda eigum hans, eða þá afbrýðissamur maður, sem þjáist af afbrýði eftir dauðann, en veit ekki hvaða ráð hann á að hafa til þess að koma í veg fyrir að þeir unnist, sem hann vildi sízt af öllu að felduhugi saman. Flestir kannast við söguna um hann Sisýfos í goða- fræðinni grísku. Hann varð að velta geysimiklum steini upp eftir fjallshlíð. En þegar hann hélt að hann hefði komið honum upp á brúnina, varð hann að sjá hann velta aftur ofan alt fjallið, og varð því að byrja á nýan leik að koma honum upp. Dæmisaga þessi á að lýsa 12*

x

Nýjar kvöldvökur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Nýjar kvöldvökur
https://timarit.is/publication/511

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.