Nýjar kvöldvökur - 01.03.1917, Page 50

96
NÝJAR KVÖLDVÖKUR.
ásamt gróðrarstöð sinni og annast hana með
allri umhyggju og prýði. Trén þar eru nú orðin
hátt á fimta metra á hæð og mynda nú orðið
fagrar laufhvelfingar; einkum eru þar mjög fög-
ur trjágöng, sem mynd hefur verið gerð af, og
er hún sett hér til sýnis. Rar er og inni Greni-
kongurinn, stærsta grenitré íslands, nær hálfur
þriðji metri á hæð, og fylgir hér með mynd
af honum til gamans þeim sem sjá vilja. Hefur
framkvæmdarstjóri Ræktunarfélagsins góðfúslega
léð Kvv. myndirnar til sýnis lesendum. Stærsta tré
í stöðinni er reynitré 5V2 mtr. á hæð eða 16 '/2 fet.
Síðan leiðir höf. lesandann í gegnum gróðr-
arstöð Ræktunarfélagsins. Kennir þar margra
grasa, bæði trjáa, runna og blóma, en hér er
nú ekki talað um annað en trén og runnana.
Par er alt smávaxnara, því þar er alt yngra, en
alt á góðum vegi. Síðan segir hann gróðrar-
og vaxtarsögu allra trjáa- og runnategunda í
stöðvunum og gerir grein fyrir þoli þeirra og
vaxtarmagni í Ioftslaginu hér. Greinir hann frá
10 barrviðartegundum, 9 laufviðum og 14 runn-
um. Pá kemur ýtarleg skýrsla uin vaxtarþrosk-
ann, og samanburður á þroskamagni og þroska-
skilyrðum trjátegunda þessara í Noregi og Sví-
þjóð, og síðast öflug hvöt til manna um að
fara að planta tré við bæi með margskonar Ieið-
beiningum í þá átt, til þess að misfellur þurfi
ekki upp að koma, sem geri það að verkum,
að menn hætti við í miðju kafi áður en til-
raunum er lokið til hálfs.
Einar Helgason garðfræðingur hefur ritað
bók um trjáplöntun, er Bjarkir heita, og eru
það ágætar leiðbeiningar um trjárækt á íslandi.
En þar er meira bygt á reynslu á Suðurlandi,
sem von er til. Nú er Jaetta rit um reynslu
manna á Norðurlandi, svo að nú má segja, að
fulla leiðbeiningu sé búið að fá um trjárækt á
landi hér. Að visu er margt, sem enn er ekki
komin full reynd á; en svo er þó málið vel á
veg komið, að stórum hægra er nú að halda
áfram. Nú er hægt orðið að fá árlega trjáplöntur,
sem hafa sprottið upp af fræi, hundruðum sam-
an fyrir lítið verð í gróðrarstöðvunum, svo að
nú ætti að vera í lófa lagið að fara að koma
upp trjáreitum til gagns og gamans við sveita-
bæi manna. Og menn mega ekki draga það;
því fyrri verða þeir til prýði, sem fijótara er
byrjað. En það er eitt, sem það kostar: Rað
er að tíma að girða blettinn, þangað til trén
eru orðin svo stór, að skepnur geta ekki grand-
að þeim með því að bíta ofan af þeim. Ef
menn plöntuðu reyni eða birki við bæi sína,
eða hvorttveggja, mundi þar verða sá laufskáli,
sem bæði yrði til fegurðarauka og stóránægju.
Rað má bezt sjá það, hvað hægt er að gera í
hinum fögru trjágörðum þeirra Odds Thorar-
ensens lyfsala og Rórðar gullsmiðs á Akureyri.
Svona mætti verða víða — já, á flestum sveita-
bæjuin, án mikils tilkostnaðar, ef natni og hugs-
unarsemi er við höfð. Pað fer mörg stundin
til ónýtis, sem verja mætti til þessa, að prýða
heimili sitt og gera það ánægjulegra en áður.
Og ef menn plöntuðu nokkur lerkatré á hverjum
bæ, þó ekki væru nema 10 — 20 á ári, ættu
menn að 16—20 árum liðnum ekki að þurfa
að panta einn einasta girðingastaur frá útlönd-
um og auk þess fá efnivið til ýmsra búsþarfa.
Rá mætti og planta runna meðfram túnum og
í kringum garða, sem bæði gerði að vera til
prýðis og varnar, jafnvel betur en nokkur önn-
ur girðing; má þar til nefna bæði rauðblaða-
rósir og gerðisrósir (grænleggjarósir, þ. Heckrose).
Rannig mætti með tiltölulega litlum tilkostnaði
gera tvent í einu: jarðabót og jarðaprýði. Og
það er ekki þýðingarlaust.
Ungmennafélögin hafa sumstaðar beizt fyrir
því, að efla trjárækt í sveitunum. Og þó að eg
ekki búist við því, að þeim takist nokkurntíma
að klæða landið, þá ætti þeim þó að geta
tekizt það að vekja þann áhuga í sveitunum,
að á hverjum bæ verði dálítill reitur, sem helg-
aður verði þeirri bæjarprýði, að eiga nokkur tré
við bæjarvegginn til þess að breiða ilm og
angan að bæjardyrunum og inn um baðstofu-
* gluggann. Rökk sé hverjum þeim, sem að því
starfar í ræðu og riti að styrkja að trjáræktinni
— og þökk þeim sem hlýða orðum þeirra og
prýða svo bæi sína og héruð, að það fær alt
annan svip en áður. J. /.