Sjómannadagsblaðið - 01.06.1969, Qupperneq 46

Þann 16. ágúst sendir Stalin bitur-
orðað símskeyti til Winston Churchill
forsætisráðherra Breta: „Hefir brezki
sjóherinn enga sómatilfinningu?"
Hitler hampar sigri, og lætur gera
skopmynd, ssm sýnir bandarískan
verkamann afhenda forseta flugvélar
og skriðdreka, en forsetinn hendir öllu
beint í hafið. Tjón Þjóðverja er lítil-
fjörlegt: fimm flugvélar og flestum af
áhöfnum þeirra bjargað.
153 sjómenn af skipum bandamanna
drukkna í ísköldu hafinu, sjómenn,
sem komizt hafa í björgunarbáta, vilja
heldur sitja áfram í skeljum sínum,
heldur en stíga á þilfar skips sem á ef
til vill aðeins fyrir sér að verða næsta
fórnarlamb sprengjuflugvélar.
Brezki rithöfundurinn David Irving
skýrir þannig 'frá ástandinu í bók sinni
„The Destruction of Convoy PQ 17 —
Cassel London): „Einstakir skipverjar
gera uppsteit, og eru settir í járn neð-
anþilja. Skipstjórar draga niður þjóð-
fána sína, og láta setja upp flaggmerk-
in, „skilyrðislaup uppgjöf" skipum er
siglt í srand og þau yfirgefin, níu flutn
ingaskip sem þó eru enn sjófær eru
yfirgefin; amerískir skipstjórar grípa til
þess að sökkva skipum sínum sjálfir, til
þess að bjarga áhöfnum."
Hver var ástæðan fyrir þessum ógæfu
atburði í íshafinu?
David Irving rekur í bók sinni lið
fyrir lið, eftir heimildum sem nú hafa
verið gefnar lausar í skjalahirzlum
brezka flotamálaráSuneytisins, hvernig
aðdragandinn hefir verið að PQ 17
ógæfunni, sem líkist helzt klassískum
sorgarleik:
Knýjandi nauðsyn: Stalin, sem þarf
lífsnauðsynlega á hergögnum að halda,
og Roosevelt, sem eindregið styður
hann, leggja hart að Churchill að
sleppa skipalestinni. Hann lætur til
leiðast þó honum sé ljóst, að á þessum
tíma muni ísrek þvinga skipin til þess
að sigla inn á flugþolssvæði þýzkra or-
ustuflugvéla.
Utreiknaður skollaleikur: Sjóliðsfor-
ingjarnir brezku sem 'faliS er að koma
skipalestinni í gegn til Rússlands, hugsa
sér strax að nota hana sem beitu fyrir
hin hvimleiðu þýzku herskip í norsku
höfnunum, einkum orustuskipið „Tir-
pitz“ og fylgdarskip þess, bryndrekana
„Hipper“, „Liitszow" og „Scheer" og
lokka þá til nýrrar „Skagerak-orustu“.
(Þeir reiknuðu dæmið þannig, að þýzku
herskipunum yrði hleypt á skipalestina,
en í fyrsta lagi þar sem þau gætu notaS
sér flugvélar til stuðnings, en það yrði
viS Nordkap).
★ Hugsanavilla, taugaveiklun og leik-
araskapur: Á röngum forsendum telur
brezka flotamálastjórnin, að þýzku her-
skipin hafi lagt úr höfn, og fyrirskipar
4. júlí hinum margfalt veikbyggðari
skipum sínum að draga sig í hlé. Þýzku
herskipin fara hins vegar ekki úr höfn
fyrr en daginn eftir, en snúa fljótlega
viS aftur, inn í örugga firðina, þar sem
þýzka flotastjórnin óttast, að ástæðu-
lausu, að herfloti bandamanna geti úti-
lokaS þau frá að komast aftur í örugga
höfn. Þannig fara hin stóru herskip
beggja flotanna á misvíxl. Og ekkert
verður úr sjóorustu í stórum stíl.
★ Gjöreyðingarástand: Hin yfirgefnu
flutningaskip eru brytjuð niður. Ekki
af hinum gagnlausa þýzka ofansjávar
herskipaflota, heldur af tundurskeyta og
sprengjuflugvélum 5. loftflotans undir
stjórn Stumpff flugdeildarforingja og
„Eisterufer-kafbátum Schmundt sjóliðs-
foringja, sem hafa aðsetur í norður-
Noregi.
David Irving, sem byggir alla frásögn
sína á upplýsingum frá aðilum, sem
voru þátttakendur í þvi sem gerðist,
eins og þáverandi vara-aðmiral brezka
beitiskipaflotans, Louis Hamilton,, og
á viðtölum við þá sem komust lifandi
úr þessum hildarleik, og frá þýzka sjó-
hemaðarsagnfræðingnum Dr. Jurgen
Rohwehr, leggur dæmið þannig fyrir:
Þann 25. júní, tveimur dögum áður
en PQ 17 leggur af stað frá Islandi,
afhendir Louis Hamilton sjóliðsforingi
skipstjórum beitiskipadeildarinnar, sem
á að vemda skipalestina, skrifleg fyrir-
mæli um verkefnið: „ASalhlutverk okk-
ar er, að koma PQ 17 til Rússlands, en
ekki síður mikilvægt takmark er, að
skapa tækifæri til þess að tæla hin
þungbyggðu herskip óvinarins til sjó-
orustu við deild okkar og tundurspilla
fylgdardeildina."
Til þess að tæla óvininn út, átti
skipalestin að halda beinni austlægri
stefnu. Um það segir Irving: „Bráðin
var tilreidd — allt væri aðeins undir
því komið, að (brezki) veiðimaðurinn
mætti hiklaust (þýzkia) tígrisdýrinu.“
Og þó átti það eftir að fara þannig, að
bæði veiðimaðurinn og tígrisdýrið misstu
kjarkinn.
Skömmu áður en skipalestin leggur af
Skömmu áður en skipalestin leggur af
stað úr íslenzku höfninni Hvalfirði,
skammt frá Reykjavík þann 27. júní
kallar Hamilton skipstjóra flutninga-
skipanna saman. Ráðstefnan fer fram í
stórum herbragga. Bretarnir mæta flest-
ir dökkklæddir með derhúfur eða harða
hatta. Bandaríkjamennimir í léttum
frökkum, samfestingum eða hálsháum
nylon-blússum. Þeir fá litlar upplýsing-
ar um hemaSarstöðu óvinarins, þess í
stað sjá þeir mikið af gullbrydduðum
ermum og húfum, og fá að vita frá
Hamilton, að þetta ferðaleg verði „ekki
nein skemmtiferð", hins vegar standi
vonir til þess, að takast muni að koma
skipalestinni nær óskertri alla leiS. Og:
„Það sé hugsanlegt ,að þið verðið or-
sökin til almennrar sjóorustu, jafnvel
nýrrar Skagerak-omstu.“
I lok ráðstefnunnar spyr einn skip-
stjóranna, ungan skipstjóra korvettu-
togara: „Hvað finnst ySur um ræðu
vara-aðmírálsins?“ Smáskipsforinginn
Leo Gradwell svaraði: „Ég hefi lítinn
áhuga fyrir stórum flotaaSgerSum, mitt
áhugamál er aðeins að koma skipalest-
inni í gegn.“
Þessi Gradwell, sem hafði svo lítinn
áhuga fyrir hinum háfleygu hernaðar-
áætlunum Hamiltons, tók sig síðar til á
togara sínum, aS ná saman þremur
amerískum flutningaskipum, stefna
þeim inn í íshroðann, lét þar mála á
þau hvíta flekki, til þess að villa þýzku
flugvélunum sýn, lét styrkja með járn-
hlífum byssustæði skotmanna sinna.
Og tókst að lokum að flytja sína einka-
skipalest óskaddaSa í höfn í Archan-
gelsk.
Af Þjóverja hálfu hafði Schniewind
aðmíráll á „Tirpitz" lagt fram tillögur
um, að ráðast á væntanlega júní—júlí
íshafsskipalest bandamanna. Og senni-
32 SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ