Sjómannadagsblaðið

Årgang

Sjómannadagsblaðið - 01.06.1984, Side 27

Sjómannadagsblaðið - 01.06.1984, Side 27
I þeirra ætt er skips- vélin heimilisvél lim vélstjóraættina írá Dýrafirði Það er ekki óalgengt á íslandi, fremur en í öðrum löndum, að ættir tileinki sér sérstakt starfssvið, mann fram af manni. Venjur af þessu tagi og dæmi má finna í fjölmörgum löndum. Sonur tekur við af föður. Og svo gengur það koll af kolli. Auðvitað var þetta algengast í landbúnaði. Erfðalög landanna voru að því sniðin. En á sama hátt lagðist sjómennska í ættir, einnig verslun og útgerð. Og það sama má greina í mörgum starfsstéttum öðrum. Ef dæma skal leita á íslandi, má til dæmis minna á Högna presta- föður, eða séra Högna Sigurðsson (1693—1770). En af 17 börnum þeirra hjóna, Högna og konu hans Guðríðar Pálsdóttur (1694—1762) urðu átta prestar, og segja bækur að þeir hafi verið á Breiðabólsstað á Jónsmessu hjá föður sínum, allir í fullum prestsskrúða, og sagt er að þeir hafi allir komið hempu- klæddir á prestastefnu á alþingi, líklega sama ár. Svipuð dæmi má nefna nær í tíðinni, en þeim sleppum við hér. Á íslandi eru til margar jarðir, þar sem sama ættin hefur búið samfleytt í nokkur hundruð ár. Og dæmi eru um formannshæfileika í ættum víða. I þilskipasögunni höf- um við einnig dæmi, svonefnda Auðunsbræður, vaska syni hjón- anna Vilhelmínu Þorsteinsdóttur og Auðuns Sæmundssonar, skip- stjóra frá Minni-Vatnsleysu, en Guðbjartur Guðbjartsson, yfirvélstjóri á V/SÓÐNI. synirnir urðu flestir togaraskip- stjórar og dæturnar giftust einnig í þá stétt manna. En nóg um það. — En einnig eru til vélstjóraættir á íslandi og verður hér farið nokkrum orðum um eina þeirra. Niðja Guðbjarts, bónda Björnssonar á Læk í Dýra- firði. Gufuvélgæslumannafélag Reykjavíkur Það er fremur örðugt að segja til um það upp á dag, hvenær ís- lendingar fóru fyrst að stjórna gufuvélum, eða vélum í skipum. Þó hefur það líklega verið á er- lendum skipum til að byrja með, en í upphafi þessarar aldar voru þó til allmargir menn hér á landi, er kunnu fyrir sér í vél, þótt Vél- skólinn tæki ekki til starfa fyrr en árið 1911, en þá var Vélskólinn deild í Stýrimannaskólanum í Reykjavík. Var þegar ráðinn vél- fræðikennari, M.E. Jessen og upp frá því varð Vélstjóraskólinn til, eftir nokkur átök við stjórnvöld, eins og gerist og gengur, en fyrstu lærðu vélstjórarnir voru þeir Hallgrímur Jónsson, Bjarni Þor- steinsson og Gísli Jónsson, sem síðar urðu allir þjóðkunnir menn. Vélstjórastéttin var þó eldri en þetta. Þessir menn höfðu numið vélstjórn með ýmsum hætti. Flest- ir hallast þó að því að á gufuvélar hafi íslendingar lært af Norð- mönnum, enda segir svo í 50 ára afmælisriti Vélstjórafélags ís- lands, en félagið var stofnað árið 1909, og hélt því upp á 75 ára af- mæli sitt í ár. Þar segir í upphafi ritsins: En flestir þessara fyrstu íslensku vélgæslumanna, eins og þeir al- mennt voru þá kallaðir, höfðu komist í snertingu við norska vél- stjóra á hvalveiðiskipum, sem héðan voru gerð út um og eftir aldamótin. Þeir höfðu starfað með Norðmönnum að gæslu og við- haldi gufuvéla og einnig kynnst skoðunum þeirra. Norskt mál var þeim nærtækara til skilnings en enskan, sem þeir kynntust síðar. Og af Norðmönnum hafa þeir kynnst þeim félagshræringum á SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 27

x

Sjómannadagsblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sjómannadagsblaðið
https://timarit.is/publication/557

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.