Sjómannadagsblaðið - 01.06.1985, Blaðsíða 21

sjálfur. í lestinni unnu mennirnir svo sem
orkan leyfði. Ekki voru skóflur til handa
öllum, en menn notuðu það sem hendi
var næst, diska saltarans og jafnvel lestar-
borð. Löng fannst þeim Guðmundi biðin
á lúgunni þar sem sjórok mæddi stanz-
laust á þeim og ágjafir, en grimmdar
frost var á og þeim kólnaði mjög. Guð-
mundur hugsaði um það eitt, að skipstjór-
inn hefði skipað sér að gæta lúgunnar og
það skyldi hann gera, á hverju sem gengi.
Frammi við hvalbakshomið höfðu verið
geymdir nokkur hundruð faðmar af tog-
vírum. Þessir vírar höfðu kastazt fyrir
borð í ólaginu ásamt fleiru lauslegu, og á
þilfarinu hafði allt gengið úr skorðum.
Skipið réttir sig við
Mennimir, sem voru staddir aftur í,
þegar brotsjórinn reið á skipið, fóru strax í
kolaboxin. Þótti líklegt, að kastazt hefði á
milli boxanna fyrst skipið lagðist svogjör-
samlega á hliðina. Það kom líka í ljós, að
allt hafði sópazt úr stjórnborðsboxinu yfir
til bakborðs. Þeir tóku strax til við að
kasta kolastykkjum yfir þilið, sem gengur
upp af tunnelnum og aðskilur boxin, en
fengu þau stundum til baka, og þetta verk
var allt annað en auðvelt.
Meðan skipið lá svona flatt eftir áfallið,
braut brimið á botni þess, og öðru hvoru
hvolfdust sjóir inn yfir stjómborðstokk-
inn. Bæði í lestum og kolageymslum
unnu mennimir eins og þeir ættu lífið að
leysa, og brátt sáust þess merki, að skipið
væri farið að réttast. Við að skipið komst
aftur á réttan kjöl fékk aflvélin kælivatn á
ný, og Vilhelm fiautaði upp í brú og til-
kynnti skipstjóranum, að þetta væri að
lagast. Stýrið var hart í stjómborða, vél-
inni var gefið það sem til var, og brátt
sneri Gulltoppur hvassbrýndu stefni gegn
ofviðri og stórsjóum á ný. Þeir, sem voru í
lestinni, luku við að ganga frá saltinu. Það
hafði tekið þá tæplega hálftíma að rétta
skipið, hálftíma, sem skipið lá flatt fyrir
sjóunum og þeim hafði öllum fundizt heil
eilífð. Sérhverjum hinna reyndari sjó-
manna var Ijóst, hve Iitlu mátti muna. Ef
stórt brot hefði fallið á skipið er það lá
vamarlaust, myndi enginn hafa orðið til
frásagnar.
Saltið var komið á sinn stað og þannig
gengið frá lestarborðum og milligerðum,
að ekkert skyldi haggast. Guðmundur
bátsmaður barði bylmingshögg upp í
lúguhlerann til þess að láta nafna sinn
vita, að verkinu væri lokið og þeir vildu
komast upp. A eftir skálkuðu þeir lúguna
og fóru niður í hásetaklefann, og þótt
veðrið væri ennþá snarviðlaust og skipið
Jóhann Þorleifsson, bátsmaður á Ceresio.
steypti stömpum, leið þeim öllum miklu
betur.
Sigling án áttavita
Eftir að báðir áttavitar skipsins voru
eyðilagðir var ekki eftir neinu að stýra í
brúnni nema vindstöðunni og sjónum.
Þetta getur gengið meðan bjart er og sést
út frá skipinu, en í blindbyl, náttmyrkri
og særoki verður að taka eitthvað annað
tilbragðs.
Friðfinnur Kjæmested stýrimaður tók
það ráð að halda annarri hendinni út um
hliðarglugga á stýrishúsinu og finna
þannig vindstöðu. Þeir höfðu tekið stýr-
isvélina, sem nýbúið var að setja í skipið, í
notkun, og Friðfinnur sagði mönnunum
nákvæmlega fyrir um það, hvernig þeir
ættu að stýra. Geir Jónsson var við stýrið
og síðar Georg Guðmundsson. Hann var
hræddur um að hönd Friðfinns, sem hann
hélt stöðugt út um gluggann, myndi
frjósa. Skipið var knúið á fullri ferð
áfram, en þótt mennimir beittu ýtrustu
athygli og leikni við störf sín, svifaði skip-
ið sitt á hvað og slíkar voru sviptingamar,
að til þess að halda skipinu upp í og láta
það ekki verða fiatt fyrir á ný voru skipan-
ir til rórmannsins einatt: „hart i stjór,
miðskips, hart í bak,“ o.s.frv. Skipið hófst
og stampaði og stundum missti vélin
kælivatn, og vélstjórinn varð að draga af.
Það var Iiðið fram á aðfaranótt sunnu-
dags og veðrið í ofboðslegum ham. Skip-
stjórinn hafði bannað alla umferð eftir
þilfarinu, og hver og einn varð að vera
þar, sem hann var kominn. Enginn þeirra
á Gulltoppi mundi annað eins veður, þar
sem saman fór hafrót, bylur og fárviðrið
frosti remmt. Þeir negldu fjalir fyrir
brotnu gluggana í brúnni, en höfðu á rifur,
og stýrishúsið var fyrir löngu orðið eins og
íshellir, en niðri í skipstjóraklefanum tók
sjórinn í mjóalegg. í vélarúmi og kyndi-
stöð eins og á stjómpalli leystu mennirnir
störf sín óaðfinnanlega af hendi. Þannig
leið nóttin. Þeim fannst veðrið harðast til
klukkan þrjú, en þótt eitthvað hafi dregið
úr vindhraðanum, þá reis sjórinn því meir
er lengra leið, og það var ekki heiglum
hent að verja skipið. Alla nóttina stóð
Friðfinnur stýrimaður með höndina út
um hliðargluggann, harðurogóbifanlegur
og sagði rórmönnunum til um stefnuna.
Toghlerinn losnar
I þessum áföllum höfðu Ijós ofan þilfars
eyðilagzt nema hringljósið í mastrinu,
það eitt logaði. Þeir rýndu út í bylinn og
náttmyrkrið, en ekkert sást, og það var
eins og þúsund nálar styngju þá í andlit-
ið.ísnálar, sambland af byl og særoki
knúðar áfram af ofviðrinu. Þótt þeir
hefðu neglt fyrir gluggana, var veðurgnýr-
inn og hvinurinn slíkur, að þeir urðu að
kalla til að heyra hverjirtil annarra.
En nú kom ný hætta til sögu. í áfallinu
hafði toghlerinn að framan, bakborðs-
megin, losnað og fór nú fyrir borð. Hann
hékk utanborðs í vírunum og slóst við
skipssíðuna, og það voru ferleg átök, sem
auðveldlega gátu sett gat á byrðinginn.
Þeir FriðfinnurogGuðmundur Kristjáns-
son ræddu um, hvernig ætti að afstýra
þessari hættu. Það varð að ráði, að Guð-
mundur færi niður að togvindunni og
hífði hlerann upp í toggálgann. Þegar svo
væri komið, myndi Friðfinnur láta skipið
slá undan til stjórnborðs og Guðmundur
þá slaka hleranum í sæti. Allt gekk þetta
eftir. Þarna voru örugg og fumlaus hand-
tök traustra sjómanna, sem þrátt fyrir
æðandi ofviðri, náttmyrkur og stórhríð
unnu vandasöm verk svo samstillt, að að-
dáunarlegt var. Guðmundur hífði hlerann
í topp, og um leið og skipinu svifaði yfir
til stjórnborða, hallaðist það svo, að hler-
inn rann auðveldlega niður í sætið án þess
að önnur öfi kæmu þar nærri. Ef ekki
hefði tekizt að ná hleranum inn fyrir, var
hætta á, að hann hefði dregið vörpuna út
og bobbingana og netið, sem þá var hætta
á að færi í skrúfuna og hefði gert skipið að
rekaldi á augabragði. Þeir urðu að knýja
skipið fulla ferð til að halda í horfinu, og
Georg Guðmundsson, sem stóð við stýr-
ið, samþykkti, að þeir myndu eiga það
mest undir Guði ogstýrisvélinni, hvemig
þetta færi.
Um tíma leit út fyrir að vélarafiið ætl-
aði að lúta i lægra haldi fyrir ofviðrinu.
Þeir höfðu samband við vélstjórann um
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 21