Sjómannadagsblaðið

Árgangur

Sjómannadagsblaðið - 01.06.1994, Blaðsíða 73

Sjómannadagsblaðið - 01.06.1994, Blaðsíða 73
SJÓMANNADAGSBUÆJIÐ 71 Byrjaði hann þá formennsku, fyrst fyrir vorbát, en síðan fyrir vetrarver- tíðarskipi. Tók hann þá Þuríði fyrir háseta og þótti það nýlunda að stúlka fyrir innan tvítugt væri ger jöfn við fulltíða karlmenn er afla var skipt. Þó líkaði hásetum þetta vel, því bæði var Þuríður hveijum manni fisknari og hin fljótasta og snarasta til hvers sem var, og svo var hún einkar örugg og úrræða- góð, aðgætin og glöggsæ, svo að skips- menn skutu oft máli til hennar er á þótti ríða og þótti hún ráða úr bæði fljótt og vel. Liðu nú 6 ár svo að Þuríður var háseti Bjama bæði vor og vetur frá því hann byrjaði formennsku.“ Bátsendaveðrið 1799 Sjór og veður ráða oft farnaði sjó- manna og við náttúruhamfarirnar sem urðu 9.janúar 1799 og nefnt var ,,Stóraflóð“ við Suðurströndina en ,,Bátsendaveður“ við Faxaflóa, urðu þáttaskil í sjómennsku Þuríðar. Skip Bjama bróður hennar brotnaði í nausti og varð ósjófært. Þá falaði annar for- maður Þuríði sem háseta. Tildrög þessa segir Brynjúlfur Jónsson hafa verið þannig: „Jón (Þórðarson í Móhúsum) hreppstjóri aflaði manna best, enda sótti hann djarft sjó. Hann var mann- vandur mjög og vildi eigi aðra háseta en þá, er annað hvort voru hraust- menni eða' góðir fiskimenn og helst hvorttveggja. Völdust menn mjög til hans. Það var honum kunnugt að Þur- íður var betri fiskimaður en aðrir menn og auk þess mjög glöggsæ á allt það er til sjómennsku heyrði. Nú er skip Bjarna var brotið falaði Jón hana til sín. „Ég er ekki maður til að róa hjá þér,“ sagði hún. „Þorirðu ekki að róa hjá mér?“ spurði hann. „Brestur dug en ekki hug,“ segir hún. „Dug hefurðu að draga fisk hjá mér eins og öðrum,“ segir hann; „það sem örðugara er gera aðrir; þeir vilja vinna það til.“ Þuríður sagði þá sem satt var að hún var ráðin hjá Bjarna og hann ætlaði að smíða upp skipið. Þá sagði Jón: „Sleppum því þá í þetta sinn, en ráddu þig ekki hjá honum aftur, róðu hjá mér að vetri.“ „Því læt ég Bjarna ráða,“ sagði hún. Síðan talar hún um þetta við Bjarna. Hann sagðist vilja að hún yrði hjá sér meðan unnt væri. „Meiri afla fær móðir mín eftir mig hjá Jóni en þér,“ segir Þuríður. „Heyri ég að þú vilt fara til Jóns,“ segir Bjarni, „og skaltu ráða.“ 19 vertíðir hjá Jóni í Móhúsum Það varð úr að Þuríður réðist til Jóns; reri hún fyrst hjá honum veturinn 1800 og var hún þá 23 ára. (Þetta mun ranghermi. Þuríður hefur fyrst ráðist háseti til Jóns tvítug að aldri árið 1797.) Var hún síðan háseti hjá honum 19 vetrarvertíðir. Féll þeim vel hvoru við annað og sagði hann henni margt frá yngri árum sínum, sem hann sagði eigi öðrum. Hásetar Jóns höfðu Þuríði í háveg- um. Bar margt til þess. Jón þótti held- ur þaulsætinn á sjó í brimi og djarfur þótti hann að hlaða skip sitt; en Þuríð- ur var aðgætin um það sem annað og hafði einurð til að segja honum það er henni sýndist. En hann tók jafnan vel skynsamlegum ástæðum og varð það að venju að hann fór að tillögum Þur- íðar. Tók hann eftir því að Þuríður fýsti jafnan heimferðar í tíma, en þá svo, að eigi var seinna betra. Það kom líka fyrir að Jón átaldi háseta fyrir eitt og annað og eigi með þeirri nærgætni og sanngirni sem þeim þótti hæfa. Svaraði Þuríður þá jafnan fyrir þeirra hönd og kom öllu í gott lag. Af þessu vöndust þeir á að láta Þuríði svara fyr- ir sig hvenær sem þurfti. Einnig var Þuríður skemmtileg, ræðin og upp- lífgandi á sjó og landi. Það orð lagðist á að Þuríður væri formannsefni.“ Þuríður varð fyrst formaður með vorbát árið 1804. Fyrsta skipið sem hún var formaður fyrir á vetrarvertíð lét Jakob Árnason prófastur í Gaul- verjabæ smíða og var Þuríður með það árin 1816-1830. Þá var um skeið fiskileysi og ógæftir hjá Stokkseyrar- skipum og fluttu margir skip sín til Þorlákshafnar. I Þorlákshöfn var Þur- íður formaður með sexæring á vetrar- vertíðum árin 1830-40. Einkamál Þuríðar Þuríður átti um ævina tvo sambýlis- menn og einn eiginmann, og voru þeir allir myndarmenn. Sambúðin varð þó í öllum tilvikum stutt, því menn verða að vera miklir af sjálfum sér til þess að meta sambúð við svo mikilhæfa konu. Allir vildu þeir taka af henni ráðin, en hún sleit sambúðinni án alls fjand- skapar. Eina dóttur eignaðist Þuríður og hét hún Þórdís Erlendsdóttir, fædd 1805 og dó hún þriggja ára gömul. Búskap rak Þuríður og hafði hjú. Ekki þótti henni græðast fé á búskap, því hún var framkvæmdasöm og byggði gjarna upp bæjarhús á þeim jörðum sem hún tók á leigu. Harðæri var mikið í landinu alla starfsævi Þuríðar og sum árin mann- fellir. Hún var útvegasöm um matföng og kunni að notfæra rætur og sjávar- fang betur en almennt gerðist og varð henni vel til hjúa. Nokkrar stúlkur voru hjú Þuríðar og fylgdu henni til sjóróðra meðan hún var háseti hjá öðrum, en voru skip- verjar hennar eftir að hún tók við for- mennsku. Þess er við getið af Jóni Jónssyni á Hlíðarenda og fleiri heim- ildarmönnum að Þuríður gerði sér far um að kenna ungum konum til sjó- mennsku. Þuríður Einarsdóttir dó á Eyrar- bakka þann 13. nóvember 1863 og lýkur hér að segja af þeirri konu sem mest orð hefur getið sér á Islandi fyrir sjósókn. (Þáttur þessi er fengintt úr riti Þórunnar Magnúsdóttur sagn- frœðings, „Sjósókn sunnlenskra kvenna “).
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110

x

Sjómannadagsblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sjómannadagsblaðið
https://timarit.is/publication/557

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.