Sjómannadagsblaðið

Volume

Sjómannadagsblaðið - 01.06.1994, Page 77

Sjómannadagsblaðið - 01.06.1994, Page 77
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 75 „Sáum skip verða fyrir árás aðeins skammt frá okkur“ - rætt við Rósu Einarsdóttur sem var í áhöfn norska flutningaskipsins Lyru á hættutímum síðari heimsstyrjaldarinnar Rósa Einarsdóttir með Faxaflóann í baksýn. Skip bandamanna voru ekki einu sinni óhult fyrir kafbátum Þjóðverja, þótt þau vœru komin upp undir landsteina hér við land. (Ljósm. Sigurður Sverrisson) Nú er hálf öld liðin og ári betur frá því er straumhvörf urðu í orrustunni um Atlantshafið í heimsstyrjöldinni síð- ari. A vormánuðum 1943 náðu banda- menn yfirhöndinni í baráttunni gegn kafbátahernaði Þjóðverja, sem gert höfðu mikinn usla í kaupskipaflota þeirra allt fram að þeim tíma. Þótt ógnunin af kafbátum Þjóðverja hefði verið fyrir hendi allt til stríðsloka í maí 1945 syrti stöðugt í álinn hjá þeim á síðustu tveimur árum styrjaldarinn- ar. Þeir misstu að jafnaði hálfan annan kafbát fyrir hvert kaupskip sem þeim tókst að sökkva. En eigna- og mann- tjón hildarleiksins á Atlantshafi var gífurlegt. Þjóðverjar sökktu rúmlega 4000 kaupskipum sem nam rúmlega 21 milljón lesta og misstu sjálfir 785 kafbáta og tugþúsundir fórust. Til að minnast þessara ára var í fyrra farin hópsigling skipa frá öllum þeim þjóðum sem tóku þátt í orrustunni um Atlantshafið, bæði í hernaðinum og í öðrum flutningum um hafið á stríðsár- unum. Skipin sigldu upp Mersey-ána að hafnarborginni Liverpool í Eng- landi. Þessi athöfn fór fram þann 24. maí og meðal skipanna var varðskipið Týr. Islensk skip sigldu líka mikið til Englands á þessum árum og aðallega með fisk. Þerna á Lyru Rósa Einarsdóttir sem nú er búsett að Höfðagrund 19 á Akranesi er ein þeirra er sigldi á þessum hættutímum í kaupskipaflota bandamanna milli Is- lands og Bretlands. Hún var skips- þerna á norska farþega- og flutninga- skipinu Lyru frá ársbyrjun 1943 og allt til stríðsloka. Hún fór alls 25 ferðir yfir hafið til Bretlands þar sem hættan af ferðum kafbáta Þjóðverja var alltaf á næsta leiti. Þótt hún sjálf og skipið sem hún var á slyppi blessunarlega við áföll af völdum Þjóðverja, þá sá hún með eigin augum þegar önnur kaupskip, sem voru í aðeins nokkurra tuga metra fjarlægð, urðu fyrir tundur- skeytum þeirra og sukku í hafið. Eins og gefur að skilja var álagið á áhöfn- um þessara skipa gífurlegt og lagðist af mismiklum þunga á einstaklingana. Tvo þeirra er voru í áhöfn Lyru varð að flytja á land í Englandi til læknis- meðferðar þegar taugar þeirra brustu eftir langvarandi spennu sem óviss- unni fylgdi. Rósa sagði að þótt hún og fleiri hefðu ekki fundið fyrir nagandi ótta í þessum ferðum, þá hefði þetta að sjálfsögðu alltaf blundað í þeim og það hefði ekki verið fyrr en að stríðinu lauk að ýmis einkenni af völdum hild- arleiksins gerðu vart við sig. Fékk heiðursmerki í nóvember 1979 var Rósa ásamt fleir- um er voru í kaupskipaflotanum sæmd heiðursmerki frá norsku þjóð- inni og með því fylgdi áritað heiðurs- skjal frá Olafi Noregskonungi sem þakklætisvottur fyrir framlag hennar og einnig heiðursmerki og skjal frá stjórn norska kaupskipaflotans. „Það blés ekki byrlega í fyrstu ferð minni með Lyru,“ sagði Rósa. „Þetta var í febrúar 1943 og var ferðinni heit- ið til Bretlands. Meðal farþega voru grískir skipbrotsmenn, en skip þeirra var skotið niður af þýskum kafbáti við
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110

x

Sjómannadagsblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Sjómannadagsblaðið
https://timarit.is/publication/557

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.