Eimreiðin - 01.10.1926, Page 115

ElMREIÐIN
RITSJÁ
387
faldlega meira rúmi til að deila á þá einu blaðsíðu, sem hann kýs öðru-
V1S1. en til að gjalda samkvæði sitt þeim níutíu og níu, sem hann fagnar
heilum hug. Hér hefur hingað til lítið verið á það minzt, hvílíkt þrek-
Vlrki bókin er og hve mjög hún eykur þekkinguna á bókmentum sið-
shciftaaldar. Höf. kannar og notar fjölda heimilda, sem lítt hefur verið hag-
nVtt áður, Ieiðréttir margt, sem ranghermt hefur verið, og kippir allri
fannsókninni á öruggan grundvöll. Vér vitum nú, hvað jafnaldrar Shake-
sPeares og Cervantesar rituðu og kváðu á voru Iandi, og þó að verk
þeirra hossi ekki hátt móti því, sem þá var bezt samið erlendis, eru þau
hdlrar athygli verð, og engan samjöfnuð þurfum vér að hræðast við næstu
hændþjóðirnar. Þessu máli skal lokið með heillaósk til höf., að hann
hefur leitt hið mikla verk sitt svo farsællega til lykta. Nú er hlutverk út-
Sefenda og bókmentafræðinga að taka við, eftir að urðin hefur verið svo
shörulega rudd.
Blommenholm við Osló í okt. 1926.
Jón Helgason.
Alexander Jóhannesson: HUGUR OG TUNGA. Reykjavík. Bóka-
verzlun Þorsteins Gíslasonar 1926.
Titill þessarar bókar segir ekki til efnisins. Hún er samsett af þrem
r,tgerðum og lítið samband milli þeirra innbyrðis. Hin fyrsfa ræðir um
■’hljóðlögmál og orðaforða", önnur um „hljóðgervinga", þriðja um „um-
•PVndun orða“.
Þátturinn um hljóðgervinga er sá hluti bókarinnar, sem helzt má við
Una, þó að sitthvað mætti þar betur fara. Höf. tilgreinir þar margar eftir-
hermur á hljóðum dýra, upphrópanir og annað slíkf úr íslenzku, og
hendir á samstæð dæmi úr öðrum tungumálum. Föstum þræði er haldið,
tó að upphafið og endirinn virðist raunar nokkuð utanveltu.
Áftur er mjög torvelt að finna skýra meginreglu, sem eftir hafi verið
farið við val efnisins í síðustu ritgerðina. Höf. segir að vísu sjálfur í
i°rmála, að hún hljóði um það, sem nefnt er á þýzku „Volksetymologie".
Eti þvf fyrirbrigði er þannig háttað, að menn laga til orð, helzt þau sem
tttynduð eru af erlendum eða torkennilegum toga, þannig að svo lítur út
a eftir sem þau sé í ætt við einhver alkunn orð, sem svipuð eru að
hljóði. Þar er um tilraun að ræða að skýra fyrir sér hið vandskilda, en
hins þarf varla að geta, að jafnan fer skýringin í öfuga átt við það sem
rett er. Gott íslenzkt dæmi er „stígvél", er virðist samsett af meginhluta
Sa9narinnar „stíga" og nafnorðinu „vél“, en í raun réttri er það tökuorð