Eimreiðin - 01.04.1928, Page 70

166
FRÁ GRÍMSEV
EIMREIDIN
En þrátt fyrir alt var þó alt af við lýði töluvert af miðalda-
menningu: rímnakveðskap og sagnaritun, sem jókst þó einkum
seinni hluta 19. aldarinnar með komu þeirra séra Péturs
Guðmundssonar, Arna Þorkelssonar og fleiri gáfumanna til
eyjarinnar.
Arni ólst hér upp og varð brátt afbragð annara manna að
viti og hagsýni. Frá fátækt og vinnumensku hóf hann sig til
að verða auðugasti maður eyjarinnar og sjálfkrýndur höfðingi.
Hann keypti af landssjóði jörðina Sandvík, sem aðallendingar-
staðurinn fylgir. Gerðist hann þar svo voldugur, að hann réð
nær einn öllu um sveitarmál og gerðir eyjarskeggja. Mun
hann ásamt séra Pétri töluvert hafa bætt kjör eyjarinnar og
glætt andlegt líf manna. En Árni var gamall í hugsunarhætti
og allráðríkur, sem títt er um þá, sem eitthvað er í spunnið,
svo að framfaraspor annara eyjarmanna urðu eigi að sama
skapi mörg sem hans sjálfs. Sem dæmi um vald Árna og
ráðríki má geta þess, að hann réð einn öllu, um tíma, um
úttekt eyjarskeggja hjá verzluninni á Húsavík og öðrum land-
ferðum. Kom engum til hugar að óhlýðnast tillögum hans, og
þóttu þær vel gegna.
Árni var skáldmæltur vel og ágætlega sjálfmentaður.
Uarði hann miklu fé til bókakaupa og kom sér upp stóru og
merkilegu bókasafni. Dönsku las hann sem íslenzku. Nam
hann allan fróðleik sinn af eigin ramleik, jafnhliða búskapar-
önnum. Þá orti hann töluvert og skrifaði sögur. Mun mikið
af því glatað og er mikill skaði, því þar eru eflaust mörg
gullkorn falin. — Eina smásögu hef ég séð eftir hann, »Mó-
rauðu vetlingarnir*, forneskjuleg mynd, — sérkennilegur stíH
og afbragðs-mál. — Sálmar voru gefnir út eftir hann á Ak-
ureyri 1890. — Ættfræði fékst hann við hin síðari ár og
samdi allmikið rit: »Um ættfræði*, sem nú er eign Lands-
bókasafnsins.
Eitt af því síðasta, er hann orti, var aldamótakvæði, sem lýs*r
vel hugsunarhætti hans. Er það bitur ádeila og logandi háð
á allar nýjar breytingar og menningarstrauma, sem farið var
að brydda á um aldamótin, t. d.:
„Með prentsverfu ritsljórar vaða um völl
í vígamóð horfinna alda.