Eimreiðin - 01.07.1928, Blaðsíða 34

226
ÚTVARP OG MENNING
eimreiðin
skáldið hafði ætlað að koma til áheyrendanna gegnum augu
þeirra, ná ekki til útvarpsnotendanna, og þar með eru oft
mikilsverð atriði feld úr, og hin listræna nautn verður miklu
minni, ef hún ekki missist alveg. Þar með er alls ekki sagt,
að öll útvarpslist sé ófullkomin eftirlíking annarar listar. Ef
skáldið semur leik, hljóðleik, sem er ætlað að hrífa áheyr-
endurna einungis gegnum eyrun, og sérstaklega er beitt þar
þeim sérhæfileikum, sem útvarpið eitt ræður yfir, svo sem
þeim áhrifum, sem fjarlægðarvitundin hefur á ímyndunaraflið
o. fl., þá getur útvarpið flutt sanna list, frumlist, og þá myndi
sjónin aðeins hindra tilætluð áhrif, og einnig nærvera lista-
mannsins. Eftirlíking annarar listar, sem útvarpið líka flyiur,
getur haft mjög nytsamt hlutverk að inna af hendi, og hun
er fyrir mörgum einasti lykillinn að hinni sönnu list. Útvarpið
gerir menn tónlisthneigða. Þeir, sem enn halda, að útvarpið
geti aðeins flutt verstu eftirlíkingar af list, stórhættulega
allri sannri list, ættu að lesa ummæli 'ýmsra þektustu manna
tónlistarfræðslunnar, svo sem forstjóra tónlistarháskólanna i
Berlín og Miinchen, eða t. d. Erik Abrahamsens, Pr0'
fessors í tónlistarvísindum við Hafnarháskóla (í grein í
tiken í vetur), o. fl. Meðal ýmsra Iistamanna og mentarnanna
hér á landi verður maður oft var við nokkurskonar hræðslu
við allar vélar. Menn tala um vélaspillingu listarinnar, og a^
allar vélar séu eyðileggjandi fyrir andlega menningu og list, að
tónlist, sem komi úr gelli, verði aldrei Iist o. s. frv. Þessir
menn ættu að hafa það hugfast, að orgel og slagharpa eru líka
vélar, sem eru smíðaðar af sömu hversdagslegu vinnuhönd-
unum og útvarpstækin, og misjafnar að gæðum eins og ÞaU'
Menn verða að greina á milli ófullkomleika hverrar ein-
stakrar vélar og vélanna í sjálfu sér. Það er annað, að einhver
gamall listháttur verði minna notaður, heldur en að Iistmennmg
sé deyjandi, því hún er einmitt í mestum blóma, þegar ny)ir
og áhrifaríkir listhættir koma fram.
Útvarpslistin er að mörgu leyti frábrugðin öðrum listhátt-
um. Menn verða að skilja hinn geysilega mun á hljóðfara °S
útvarpi. Hljóðfarinn flytur það sem er löngu liðið, en útvarpið
það sem er að gerast; enn fremur hefur meðvitundin um, a^
það sem maður heyrir í útvarpinu, sé að gerast langt i