Eimreiðin - 01.07.1928, Blaðsíða 88

280
WILLIAM SHAKESPEARE
eimreiðin
formfögur og heiðríkja hvílir yfir þeim. The Tempest (Storm-
urinn)1) hefur náð mestri lýðhylli af leikjum þessum og er
einnig merkilegur vegna þess, að hann mun vera síðasta full-
gert leikrit skáldsins. Hér er þó eigi um afturför að ræða.
Skáldlegt hugarflug, lieimspekileg djúpskygni og frumleiki í
persónugerð sýna, að skáldið er enn í fullum blóma. Engar
persónur hans eru frumlegri en ljósálfurinn Ariel, hálfmennið
Caliban, Miranda hin fagra og göfugmennið Prospero. Eigi all-
fáir hyggja, að Shakespeare kveðji skáldlist sína þessum orðum:
„En þessum hrikalega galdra gjörning
ég hafna nú, og þá er himin-söng
þann vakið hef ég, sem nú vakna býð ég,
þá brýt ég staf minn, fel hann marga faðma
í jörðu niðri, og dýpra en nokkurn tíma
varð sökku kannað djúp skal sökkva bók mín“.
Og maður freistast til að halda, að Ariel ljósálfur, þjónustu-
andinn léttfleygi, sem Prospero gefur frelsi sitt, sé andi skáld-
legs hugarflugs, nú leystur frá löngu starfi í þjónustu herra síns.
Af þessari stuttu lýsingu á ritstörfum Shakespeares er það
ljóst, hve feikna afkastamikill hann var. Alls reit hann 37 leik-
rit auk kvæða og sonnetta. Eigi er fjölhæfni hans síður að-
dáunarverð; hann reit sorgar- og gleðileiki, ádeilur og æfin-
týri af jafnri snild. Er því bert, að hér er alls eigi um hvers-
dagsmenni að ræða. En undragáfu Shakespeares verður eigi
lýst í fáum orðum. Hversu hún eða snild annara er til orðm
fær enginn skýrt til fullnustu. Mikilmenni andans eru að visu
sem aðrir börn sinnar tíðar, Shakespeare einnig. Hann varð
fyrir djúpum áhrifum af samtíð sinni. Leikrit hans bera þess
ljós merki. Þar gætir, sérstaklega framan af, — því að sjálfur
Shakespeare varð einnig að æfa listgáfu sína — ýmsra galj®
þeirrar tíðar. En þeir eru smámunir einir í samanburði við
snild hans. En í hverju er hún fólgin? Hún er ofin mörgum
þáttum. Hér verða taldir fáir einir.
Bent hefur þegar verið á hina óvenjulegu fjölhæfni Shake-
speares. En sterkasti og dásamlegasti þátturinn í undragafu
hans er máske hinn regindjúpi skilningur hans á manneðlmu
og mannlífinu. Öllum öðrum fremur sýnir hann dýpt og ástríðm
mannssálarinnar, lífið í fjölbreytni þess, fegurð þess, sannlei
og gleði, en einnig andstreymi, blekking og hverfleik ]arð-
neskrar tilveru. Vér megum vel hafa það hugfast, að bok-
mentirnar eru skuggsjá mannlífsins, að það, að rita svo snil
sé á, er meira en að raða orðum saman líkt og glitrandi per
1) í þýðingu eftir Eirík Magnússon, Reykjavík, 1885