Eimreiðin - 01.07.1928, Side 108

300
RITSJÁ
eimreidin
Ingunn veslast upp, og Ólafur freistast tii samræðis við unga, hrausta
vinnukonu þar á bænum, og fæðir hún honum son. Nokkru síðar deyr
Ingunn. Ólafur stendur nú uppi með son Teits, sem er talinn skilgefinn
sonur hans og aðal-erfingi, og sinn eigin son, sem er hjá móður sinni,
talinn frillusonur og með Iítinn rétt á sér.
Þrátt fyrir hina miklu skáldskapargáfu Sigríðar Undset, og skínandi
fallega kafla, hefur mér fundist þessi bók of þung og alvarleg til að
geta skoðast sem skemtibók, en hún er ströng siðferðisprédikun fra
upphafi til enda, ramkaþólsk í skoðunum sínum á samlífi karla og kvenna
og alveg í anda miðaldakirkjunnar hvað það snertir. Eg vildi óska,
í henni hefðu verið einhverjir Ijósglampar af gleði og fyndni.
„Víga-Ljot og Vigdís" kom fyrst út 1910, en er nú endurprentuð.
er bók um íslenzkt efni, alveg í stíl við ættarsögurnar okkar. Víga'
Ljótur er íslenzkur höfðingjason, sem í Noregi ratar í ýmsar raunir,
nauðgar ástvinu sinni, dóttur gestvinar síns, Vigdísi, sem hann heldur se
sér ótrú. Hann fer svo til Islands, og giftist þar síðan ágætri konu,
Leiknýju, en getur aldrei gleymt Vigdísi. Vigdís elskar hann og hatar
um leið; hún eignast son, og ratar í miklar raunir; soninn Úlfar elur
hún upp til hefnda. Víga-Ljótur á nokkur börn með konu sinni, en
missir þau öll, sum voveiflega, og Leikný deyr af sorg, og hefur áður
fundið sárt til, að Ljótur getur aldrei gleymt Vigdísi. Ljótur selur svo
eignir sínar og fer til Englands og nefnist Óspakur. Er Úlfur sonur
hans og Vigdísar er fulltíða, ætlar hann til íslands eftir eggjun móður
sinnar til að drepa Ljót, en hrekst til Skotlands, og í bardaga við Skota
bjargar Óspakur honum, tekur hann að sér, og er hann spyr *,ternl
hans, hjálpar hann honum á allar lundir, því hann er nú orðinn ríkur
og voldugur á Englandi. Ekki lætur Ljótur hann þó vita, að hann
faðir hans. Úlfar fer svo aftur heim til móður sinnar. Nokkru síðar
kemur Óspakur þangað um jólin og segir nú til sín. Vigdís vill enSurn
sættum taka, en eggjar Úlfar á að drepa föður sinn, og svo ler,
Ljótur, sem er leiður á lífinu, ertir son sinn ti! bardaga, og þegar kan
sér, að Úlfar muni ekki geta gert það eins fljótt og vel og honum va
ætlað, Iætur hann sjálfur fallast á sverð sitt. Úlfar færir svo VÍ8^lS
höfuð hans og fer svo frá henni og kemur aldrei aftur. En hún já,ar>
áður en hann fer, að þeim hafi hún verst verið, er hún unni mest.
Mér finst þessi saga standa ofar hinni að skáldlegum krafti, og
er miklu betur sögð, miklu íslenzkari yfirleitt. Teitur í „Ólafi AuðunssY11